Sophie Rietmulder Gezondheid 24 mrt 2025, 09:29

Leestijd: 3 minuten

Vet is niet altijd de vijand: alles wat je wil weten over gezonde en ongezonde vetten

Vetten hebben al jaren een slechte reputatie, maar toch zijn ze een belangrijk onderdeel van onze voeding en kunnen we eigenlijk niet zonder. Ze geven ons energie om de dag door te komen, ondersteunen de opname van in vet oplosbare vitaminen en zijn noodzakelijk voor de opbouw van cellen en hormonen. 

Vet is dus lang niet altijd de vijand. Waar hebben we al die vetten elke dag voor nodig, welke vetten zijn er en waar moeten we op letten als het gaat om vet? 

Vet en cholesterol

Als het over vetten gaat, valt vaak de term cholesterol. Maar niet al het cholesterol is slecht. Sterker nog: ons lichaam heeft cholesterol nodig om cellen op te bouwen en hormonen aan te maken. Er zijn twee belangrijke vormen die elk een ander effect hebben op je gezondheid:

• LDL-cholesterol (Low-Density Lipoprotein) wordt vaak het ‘slechte’ cholesterol genoemd. Te veel LDL in je bloed kan zich ophopen in de wanden van je bloedvaten. Dat vergroot de kans op aderverkalking, hart- en vaatziekten en beroertes. Verzadigde vetten en transvetten kunnen het LDL-niveau verhogen.
• HDL-cholesterol (High-Density Lipoprotein) staat bekend als het ‘goede’ cholesterol. HDL helpt juist om overtollig cholesterol uit je bloedvaten af te voeren naar de lever, waar het wordt afgebroken. Onverzadigde vetten, met name uit vis, noten en plantaardige oliën, dragen bij aan een hoger HDL-gehalte.

Verschillende soorten

Vetten kunnen grofweg worden onderverdeeld in drie categorieën, lezen we op de website van het Voedingscentrum: onverzadigde vetten, verzadigde vetten en transvetten.​ Dit is een belangrijk rijtje om te onthouden, het wordt namelijk steeds ongezonder. 

Onverzadigde vetten: de gezonde keuze

Onverzadigde vetten worden vaak beschouwd als de gezonde variant. Ze zijn meestal vloeibaar bij kamertemperatuur en komen voornamelijk voor in plantaardige oliën, noten, zaden en vis. Deze soort helpt het LDL-cholesterolgehalte in het bloed te verlagen, wat goed is voor het hart en de bloedvaten. Daarnaast leveren ze vetzuren die het lichaam niet zelf kan aanmaken, maar die we wel nodig hebben.

Dit is ook de reden dat mayonaise, dat voor een groot deel uit olie bestaat, helemaal niet zo ongezond is als we denken.

Er zijn twee soorten onverzadigde vetten:​

• Enkelvoudig onverzadigd: deze komen voor in olijfolie, avocado’s en noten. Ze helpen het slechte LDL-cholesterol te verlagen en het goede HDL-cholesterol te verhogen. ​
• Meervoudig onverzadigd: deze omvatten omega 3- en omega 6-vetzuren, die essentieel zijn voor de hersenfunctie en het verminderen van ontstekingen. Ze zijn te vinden in vis, lijnzaad en walnoten.

Verzadigde vetten: met mate consumeren

Nog zo’n fijn ezelsbruggetje: verzadigde vetten zijn doorgaans vast bij kamertemperatuur en komen vooral voor in dierlijke producten zoals boter, kaas en veel vlees. Overmatige consumptie van verzadigde vetten kan het LDL-cholesterolgehalte verhogen, wat het risico op hart- en vaatziekten vergroot. Het is daarom aan te raden om de inname van verzadigde vetten te beperken en waar mogelijk te vervangen door onverzadigde vetten. ​Bakken in olijfolie in plaats van boter is bijvoorbeeld een goed idee.

Transvetten: de echte boosdoeners

Transvetten zijn onverzadigde vetten die door industriële processen worden gehard, wat ze stabieler maakt en de houdbaarheid van producten verlengt. Ze komen voor in gefrituurde producten, gebak en margarine. Ja, veel van wat we lekker vinden helaas.

Transvetten verhogen niet alleen het LDL-cholesterol, maar verlagen ook het goede HDL-cholesterol, wat het risico op hart- en vaatziekten aanzienlijk verhoogt. Het is daarom verstandig om de consumptie hiervan zoveel mogelijk te vermijden, of in ieder geval met mate te genieten van je favoriete gefrituurde snacks. 

Nederlanders laten sigaretten en drank regelmatig staan, maar hebben wel steeds vaker obesitas

Slaapsupplementen: wondermiddel of weggegooid geld?

Reacties