Erik Jonk Gezondheid Vandaag, 18:06

Leestijd: 7 minuten

Dermatoloog Ineke over overmatig zweten (hyperhidrose): ‘Behandelen kan, maar er is nog niets zaligmakends’

Je hoort in je omgeving vast weleens mensen over overmatig zweten praten. Mensen die veel zweten op momenten waarop zij helemaal niet sporten en het buiten niet heet is. Dit fenomeen van onder meer klamme handen, zweetvoeten en een nat voorhoofd heet hyperhidrose en heel wat mensen hebben er last van. Maar wat is dat behoorlijk irritante gezweet nou eigenlijk? En kun je er misschien zelf iets tegen doen? Dermatoloog Ineke Terra-Janse praat Metro (en jou) bij.

Zweten hoort bij ons allemaal en is een handige manier van je lichaam om te kunnen afkoelen. De ene mens zweet, bijvoorbeeld bij sporten, veel meer dan de ander. Wat we ook kennen: zweten in de nacht als je net lekker onder je dekbed ligt. Maar daar gaat het nu niet om. Dit artikel gaat over hyperhidrose, veel te veel transpireren / zweten. We kunnen dit met recht een ziekte noemen.

Wat is hyperhidrose nou eigenlijk?

Dr. Ineke Terra-Janse weet veel, zo niet alles van hyperhidrose. Zij werkt als dermatoloog voor Meander Medisch Centrum (zie kader) en probeert ons wegwijs te maken in de wereld van overmatig zweten.

Als ik op een verjaardag, bij wijze van spreken aan tante Trien, moet uitleggen wat hyperhidrose is, wat kan ik dan het beste zeggen?

Ineke Terra-Janse: „Heel simpel gesteld is hyperhidrose overmatig zweten, waarbij je onderscheid kunt maken in twee verschillende subvormen. Ik hoop dat het voor tante Trien duidelijk is, maar je hebt primaire hydrose, overmatig zweten zonder dat daar een onderliggende oorzaak voor is. Secundaire hypehidrose betekent dat er wel een onderliggende oorzaak is en dat kunnen veel verschillende oorzaken zijn. Bijvoorbeeld dat mensen medicijnen zijn gaan gebruiken, infecties of kanker. Die oorzaken lopen heel erg uiteen.

Wij hebben een aantal criteria op basis waarvan wij het onderscheid maken. Het is belangrijk dat, voordat we iemand gaan behandelen tegen overmatig zweten, we zeker weten dat er niet een andere oorzaak is die we moeten behandelen. Stel dat het door medicatie komt, dan moet je daarmee gaan puzzelen. Misschien dat iemand door het stoppen met de medicijnen van z’n klachten af is. Het eerste wat we doen is kijken of iemand vanuit z’n aanleg overmatig zweet, of dat er een onderliggende oorzaak achter zit.”

Van kinds af aan klamme handen, een natte rug of voorhoofd

Dus de vraag ‘hoe krijg je hyperhidrose’ is niet heel simpel te beantwoorden?

„Je kunt zeggen: of het is aangeboren – primair dus – of het kan inderdaad door allerlei andere oorzaken komen, secundair. Mensen waarbij het is aangeboren, die weten niet anders dan dat zij bijvoorbeeld klamme handen hebben, een natte rug of altijd een nat voorhoofd. Die hebben het van kinds af aan. Maar je hebt ook mensen die opeens vanaf 45-jarige leeftijd klachten van overmatig zweten ontwikkelen. Dan is natuurlijk een beetje gek en dan moeten we gaan nadenken of er niet iets anders aan de hand is.”

Bij hyperhidrose werkt je ‘cv-thermostaat’ van je lichaam niet

Kan overgewicht bij hyperhidrose ook een rol spelen?

„Ja, dat kan. Dat is één van de oorzaken die we onder de secundaire hyperhidrose scharen. Obesitas hoort in het rijtje met medicijnen, infecties en kanker.”

Overmatig zweten waarmee je wordt geboren, kun je dat uitleggen?

Ineke Terra-Janse: „Zweetklieren worden aangestuurd door je hersenen, als een soort cv-thermostaat. Via je zenuwbanen gaan er dan bijvoorbeeld signalen naar je (zweet)voeten. Bij primaire hyperhidrose is er waarschijnlijk een foute afstelling van die centrale thermostaat, een fout in de aansturing vanuit je hersenen. Bij mensen waarbij dat wel goed is afgesteld, werkt het heel functioneel. Denk aan sporten of als het heel warm is, dan heeft het zweten een functie om je lichaam weer af te koelen. Mensen met primaire hyperhidrose zweten net zoveel als anderen die zich heel erg inspannen, maar dan in volledige rust. Die kunnen in één keer volledig klam zijn.”

Is het samenvattend voor tante Trien: je hebt hyperhidrose als je overmatig zweet op momenten dat je dat helemaal niet verwacht?

„Precies.”

Overmatig zweten een drempel om naar de dokter te gaan

Hoeveel mensen hebben dit eigenlijk?

„De schatting ligt op 1 tot 3 procent van de Nederlandse bevolking. Ik heb het dan over de primaire hyperhidrose. Van de secundaire heb ik geen cijfers. Misschien ligt het eerste percentage wel hoger. Mensen die bij mij op het spreekuur komen, dat zijn de ernstige gevallen. Ik denk dat er echter best wel een drempel is om met dit probleem van zweten naar de huisarts te gaan. En als die huisarts iets voorschrijft, vindt een patiënt het misschien wel lastig om nog een keer terug te gaan als het niet werkt. Bij Meander zien we ongetwijfeld het topje van de ijsberg.”

Maar je moet toch juíst naar de huisarts gaan? Altijd naar zweet ruiken is toch hartstikke vervelend?

„Zeker. Hyperhidrose is bij uitstek een aandoening die erg invaliderend kan zijn. Daarmee bedoel ik dat mensen bepaalde beroepen die zij eigenlijk zouden willen uitoefnen, niet kunnen doen. En ook in het sociale verkeer heeft overmatig zweten een grote impact. Een goed voorbeeld zijn mensen met hele klamme handen. In coronatijd waren zij blij dat we als samenleving waren gestopt met handen schudden. Die natte handen waren een van de vervelendste dingen waar zij dagelijks tegenaan liepen. Dat handen schudden sociaal gezien niet meer geaccepteerd werd, was voor hen een zegen. In mijn praktijk heb ik ook weleens een kind gehad dat op school de pen nooit kon vasthouden, omdat de hand zo nat was.”

Pittig eten vermijden

Kun je samenvatten wat de bekendste symptomen zijn van hyperhidrose?

„Je lichaam is vochtig van het zweet en dat kan over je hele lichaam voorkomen. Sommige mensen hebben het ook lokaal, denk aan je handen, voeten of oksels. En nogmaals, bij hyperhidrose komt het dus niet overeen met de activiteit van dat moment. Als je gaat sporten ga je zweten, dat vinden we allemaal heel normaal.”

Als ik het merk, moet ik dan meteen mevrouw Terra-Janse inschakelen? Of kan ik er zelf ook iets aan doen?

„Je kunt zelf een aantal dingen doen. De meeste deodoranten doen niets op de zweetklieren, maar hebben alleen een functie als parfum. Betere deodoranten bevatten aluminiumzouten die de zweetklieren blokkeren. Daardoor ga je minder transpireren. Huisartsen kunnen dat ook voorschrijven. Niet iedereen ruikt trouwens bij veel zweten, maar als dat wel het geval is, dan is het aan te raden om je met desinfecterende zeep te wassen en het haar van je oksels te verwijderen. Wat ook kan helpen is het vermijden van sommige voedingsmiddelen, zoals kruidige, pittige gerechten. Die kunnen aanleiding tot zweten geven, net als cafeïne en alcohol trouwens. Bovendien kun je rekening houden met je kleding. Strakke, synthetische kleding helpt niet, wat wijdere en goed ademende kleding wel.”

‘De ernst van deze ziekte is vaak iets persoonlijks’

Wie gaat googlen, vindt dat artsen best veel aan hyperhidrose kunnen doen, tot operaties aan toe. Hebben we het dan over de ergste gevallen?

„De eenvoudige algemene oplossingen, daarmee zal een huisarts al beginnen. Er zijn echt wel verschillende behandelingen tegen overmatig zweten, maar helaas is er nog niets zaligmakends. De ernst van deze ziekte is vaak afhankelijk van persoonlijke factoren. Bijvoorbeeld als je een beroep hebt waarbij je vaak in het middelpunt van de belangstelling staat. Als algemene maatregelen geen effect hebben, zijn er wel aanvullende dingen die we kunnen doen. De meeste behandelingen (bijv botoxinjecties of medicatie) zijn erop gericht om de symptomen te bestrijden en werken alleen zolang je het toepast, een genezende behandeling is er nog niet. We weten dus niet hoe we die lichaams-thermostaat beter moeten instellen. In ernstige gevallen kan er gekozen worden voor een permanente oplossing. Zo kan de chirurg met een operatie de zenuw uitschakelen die het overmatig zweten van de handen veroorzaakt.”

Volgens mij is het beste advies toch om gewoon naar de huisarts en daarna naar een dermatoloog te gaan?

„Ja, dat is een goede conclusie! In veel gevallen is er echt wat aan te doen.”

Radioloog Sofie kreeg borstkanker en helpt kankerpatiënten om te gaan met diagnose: ‘Ik was in totale ontkenning én dacht: ik ga dood’

Elles’ dochter belandde op de IC door alcoholvergiftiging, nu onderzoeken zij en haar kroost: ‘Waarom drinken we zo veel?’

Reacties