Julia Osendarp Gezondheid 27 nov 2024, 17:09

Leestijd: 6 minuten

Verslavingsarts legt uit hoe langdurige klachten na recreatief gebruik partydrugs ontstaan én weer verdwijnen

Over recreatief gebruik van partydrugs wordt in Nederland niet per se heel geheimzinnig gedaan. Maar sommige gebruikers ervaren na het gebruik klachten die langer kunnen aanhouden. Verslavingsarts Gerard Alderliefste (60) schreef, samen met journalist en maatschappelijk werker René van der Meer, het boek Grip na de bad trip. Hij legt uit waar die langdurige klachten vandaan komen en hoe ze weer kunnen verdwijnen.

Sommige Nederlanders schromen op een festival of feestje niet om recreatief een pilletje, snuifje of likje te nemen. Cannabis is nog steeds de meest gebruikte drug, volgens de cijfers van de Nationale Drugsmonitor van het Trimbos Instituut. Gevolgd door ecstasy, cocaïne, amfetamine, 3-MMC en ketamine.

Recreatieve gebruikers partydrugs

Vergeleken met andere landen binnen de EU heeft Nederland het hoogste percentage laatste jaar-gebruikers van ecstasy en cocaïne. Ook voor cannabis en amfetamine ligt het gebruik in Nederland in de hogere regionen van Europa, aldus het Trimbos.

Gerard Alderliefste werkt zo’n dertig jaar in de verslavingszorg, maar de laatste zestien jaar bekommert hij zich veelal over de lange termijngevolgen na het gebruik van partydrugs. De verslavingsarts zegt dat 450.000 mensen minimaal één keer per jaar xtc gebruiken. „2 tot 4 procent houdt daar langdurige klachten aan over.” Tijdens het Landelijk Medisch Spreekuur Partydrugs van Brijder helpt hij mensen die worstelen met blijvende klachten. „Dat zijn recreatieve gebruikers, waarbij verslaving geen rol speelt.”

Gereguleerd gebruik van xtc

Volgens Aldersliefste is het drugsgebruik niet per se toe- of afgenomen, maar zijn het vooral de psychoactieve stoffen (NPS) die in opkomst zijn. „Tegenwoordig is 3-MMC populair, wat behoorlijk verslavend is. Maar tegelijkertijd blijven ook de ‘oudere’ uitgaansdrugssoorten bestaan. Zoals xtc, paddo’s, cannabis en coke. Van die soorten drugs zie ik vooral de lange termijnklachten.”

Hoe kijkt een verslavingsarts naar het Nederlandse drugsbeleid? „Ik heb natuurlijk een gekleurde blik, want ik kijk ook vanuit medisch oogpunt. Maar tegelijkertijd begrijp ik ook dat hier een politieke beslissing aan kleeft. Ik ben voorstander van gereguleerd gebruik, waarbij een middel als xtc gelegaliseerd zou mogen worden en mensen zo veilig mogelijk xtc kunnen kopen. Daar voorkom je vooral schade mee. Bij de dealer drugs kopen, blijft een risico.”

Wanneer is drugsgebruik een verslaving?

Bij drugsgebruik kan ook verslaving op de loer liggen. Volgens Alderliefste hanteren hulpverleners en medici daarvoor criteria uit de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM), een Amerikaans handboek voor de classificatie van psychische aandoeningen. „Daarmee kun je vaststellen in hoeverre iemand teloor gaat door het gebruik. Dat hangt af van biopsychosociale factoren. Oftewel: verslaving is niet alleen maar een ziekte, zoals de wetenschap stelt. Maar ook sociale en psychologische factoren spelen mee. Afkickverschijnselen zijn bijvoorbeeld lichamelijk, maar schaamte, depressie of schuld zijn geestelijk en het kwijtraken van je baan of relatie speelt zich op sociaal vlak af. Daarmee kun je een behoorlijk genuanceerde uitspraak doen over de ernst van een verslaving.”

Gerard Alderliefste over boek Grip na de bad trip

Het boek Grip na de bad trip is bedoeld voor gebruikers die symptomen ontwikkelen na drugsgebruik, legt de verslavingsarts uit. „Maar het boek is ook voor hulpverleners en therapeuten die niet herkennen waar het om gaat.”

Want volgens Alderliefste kan het zijn dat de huisarts niet herkent waar de klachten vandaan komen. „Er is een drempel om naar de dokter te stappen met klachten na drugsgebruik. Door schaamte of omdat men vreest dat de huisarts hem of haar niet begrijpt. Dan gaan mensen toch al snel op internet zoeken. Maar de veelvoud aan informatie die je daarop vindt, leidt alleen maar tot wanhoop. ‘Dokter Google’ is ziekmakend.”

Langdurige klachten na partydrugs

Maar om wat voor klachten gaat het dan? Volgens de verslavingsarts bestaan die klachten uit drie typen. Namelijk de visuele klachten, zoals oogruis, stippels zien, nabeelden of floaters. „Deze visuele klachten vallen onder het zogenoemde visual snow syndrome.” Het tweede klachtenbeeld bestaat uit Hallucinogen persisting perception disorder (HPPD). „Dat betekent dat je flashbacks of herbelevingen kunt ervaren na een drugstrip.”

Het derde type klachten gaat over veranderde waarnemingen vanuit je zelfbeeld. „Waarbij je bijvoorbeeld je eigen lichaam niet herkent in de spiegel of op een automatische piloot-stand leeft (depersonalisatie). Of dat de wereld om je heen niet echt lijkt (derealisatie). Derealisatie en depersonalisatie samen noemen we dissociatie.”

Volgens Alderliefste is het voor cliënten prettig om te horen dat hun klachten een naam hebben. „Dan krijgen ze erkenning. Vaak is het geruststellend om erachter te komen dat je niet gek wordt of blijvende schade hebt opgelopen door een drugservaring. Dat soort doemdenken veroorzaakt namelijk stress en daardoor gaan de klachten moeilijker weg.”

Verslavingsarts: ‘Deurtjes openzetten naar onbewuste angsten’

Alderliefste zegt dat je (party)-drugs kunt onderverdelen in uppers, downers en hallucinogenen. „Vooral die laatste groep, de paddo’s, truffels en LSD hebben het meest kans op een bad trip en langdurige klachten.” Waarom? „Die drugssoorten kunnen deurtjes openzetten naar onbewuste angsten. Waardoor je gaat waarnemen wat er was, maar waar je je niet van bewust was. Je kunt meer voelen door nieuwe connecties in het brein.”

Alderliefste noemt als voorbeeld dat mensen met controledrang door een tripmiddel de controle kunnen verliezen. „Die angst kan oplopen, waardoor je in een bad trip terechtkomt. Zo’n bad trip kan traumatisch zijn en een traumatische ervaring kan gemiddeld een nasleep van drie maanden hebben. Als je dan ook nog eens gaat piekeren en Googelen, kan die nasleep nog langer duren.”

De duur van de klachten verschilt volgens de verslavingsarts per persoon. „Sommigen ervaren het een dag, een week of een paar weken na het gebruik. Bij anderen, met bepaalde persoonskenmerken, kan het een jaar tot jaren duren. Maar gemiddeld duren de klachten drie maanden. Maar hoe angstiger en gestresster je over de symptomen bent, hoe langer het duurt.”

Hoe kom je van drugsklachten af?

Met die bepaalde persoonskenmerken bedoelt Alderliefste onder meer controledrang, piekeren en perfectionisme. „Mensen met die eigenschappen vertzetten zich tegen de symptomen en daardoor houdt het langer aan.” Maar hoe kom je uiteindelijk van die klachten af? „Wij leren mensen met compassie naar zichzelf te kijken. De een pakt dat sneller op dan de ander. En soms volgt er een behandeltraject, bijvoorbeeld met cognitieve gedragstherapie, Acceptance and Commitment Therapy (ACT) of EMDR. Maar ook lichaamsgerichte traumatherapie kan helpen. Waarbij je het denken opzij zet en juist leert voelen. Mensen vinden gevoel toch nog vaak eng, zo zijn ze opgegroeid.”

Stel, na recreatief gebruik ervaar je bepaalde klachten, wat te doen? „Vooral niet schrikken en in de paniekmodus schieten. Mijn advies is: laat het gebeuren en wegtrekken. Aanvaard het als een kater. Als je dat kunt accepteren, gaat het het snelst voorbij. En ga niet op het internet zoeken. Houden je klachten langer aan? Dan kun je contact zoeken met ons spreekuur of de drugs infolijn van het Trimbos Instituut.“

Kak je ‘s middags in? Misschien heb je een cafeïnecrash (hier komt dat door)

Succesvolle en veerkrachtige kinderen opvoeden? Psycholoog tipt dit in opvoeding

Reacties