Hendriëlle de Groot Gezondheid 15 jul 2024, 16:10

Leestijd: 4 minuten

Meer gevallen van vijfde ziekte: wat is het en hoe herken je het?

Het aantal kinderen van vijf tot veertien jaar met vijfde ziekte ligt al het hele jaar fors hoger dan vorig jaar. Wat is vijfde ziekte, wat zijn de symptomen en hoe ziet de behandeling eruit?

Vijfde ziekte is een vlekjesziekte die mensen oplopen door het Parvovirus B19. De ziekte komt vooral voor bij kinderen, wereldwijd. Om de 3 tot 5 jaar zijn er epidemieën, vooral in de winter of in het voorjaar. Tijdens een epidemie is 70 procent van de patiënten tussen 5 en 15 jaar oud, vandaar dat het vooral bekend staat als een kinderziekte.

Begin 2024 steeg het aantal mensen met vijfde ziekte in Nederland. Zowel het RIVM als GGD’en en laboratoria meldden een toename. Ook in andere Europese landen is het aantal mensen met vijfde ziekte gestegen.

Wat zijn de symptomen van vijfde ziekte?

Kinderen met vijfde ziekte krijgen kleine rode vlekjes op hun huid. Deze beginnen in het gezicht en zorgen voor vuurrode wangen. Vervolgens kunnen de vlekjes zich over het hele lichaam verspreiden. Sommige kinderen krijgen koorts en jeuk, maar verder voelen zij zich niet ziek.

Fred Slijkerman, arts infectieziektes, geeft een schriftelijke toelichting. „Na besmetting ontstaan na 1 tot 3 weken atypische klachten van koorts, spierpijn, hoofdpijn en/of jeuk”, aldus Slijkerman. Dit is de eerste fase. Vervolgens, 5 tot 7 dagen later, ontstaat een ‘fijnvlekkig vlindervormige huiduitslag’ die begint in het gezicht (ook wel aangeduid als appelwangen).

De uitslag breidt zich vervolgens uit naar romp en ledematen. Ook kunnen er dan gewrichtsklachten ontstaan. De klachten duren van enkele dagen tot 2 weken. „Heel soms blijven de gewichtsklachten langer aanwezig, maar meestal ontstaan er geen klachten.” Na ongeveer een week verdwijnen de vlekjes. Daarna kunnen de vlekjes nog drie weken lang terugkomen, bijvoorbeeld na inspanning, warmte of kou. Ze verdwijnen dan ook.

Kan vijfde ziekte ook bij volwassenen voorkomen?

Vijfde ziekte staat bekend als een kinderziekte, maar het kan ook bij volwassenen voorkomen. Zij krijgen vaak last van pijn en stijfheid in handen en voeten. Gewrichtsklachten duren 1 tot 3 weken, maar kunnen ook maandenlang aanhouden. Volwassenen hebben minder vlekjes.

Hoe raak je besmet met vijfde ziekte?

Het Parvovirus B19 zit in de keel van een virusdrager. Door hoesten, niezen en praten, kunnen mensen worden besmet. Mesen geven vijfde ziekte aan elkaar door als ze lang met elkaar omgaan, bijvoorbeeld in een gezin, op een peuterspeelzaal, de kinderopvang of school. Iemand die vijfde ziekte heeft gehad, kan het niet opnieuw krijgen. Er is geen vaccin tegen de ziekte.

Wat zijn de oorzaken van de toename?

Voorheen was vijfde ziekte vrij onbekend, nu is er ineens een toename. Hoe komt die plotselinge toename eigenlijk? Of hebben we soms te maken met een nieuwe ziekte? „Het is inderdaad geen nieuwe ziekte”, laat Coen Berends, persvoorlichter bij het RIVM, weten in een schriftelijke reactie. „Het is niet duidelijk waardoor meer mensen de vijfde ziekte krijgen. Het kan zijn dat het Parvovirus B19 tijdens de coronapandemie door de coronamaatregelen minder rondging. Daardoor zijn mogelijk meer mensen vatbaar voor de vijfde ziekte.”

Ook nu de coronamaatregelen niet meer van kracht zijn, kan de ziekte zich weer meer verspreiden. Ook in andere Europese landen is de vijfde ziekte gestegen.

Welke mensen lopen extra risico?

Mesen met een bepaald type bloedarmoede, lopen kans om vijfde ziekte op te lopen. Het gaat bijvoorbeeld om mensen met sikkelcelziekte. Ook mensen met een verminderde afweer hebben kans op ernstige ziekte door het Parvovirus B19. Zwangere vrouwen die tijdens de eerste helft van de zwangerschap vijfde ziekte oplopen, hebben een groter risico op een miskraam. Maar bij de meeste zwangeren verloopt het vrij normaal en ondervindt de baby er geen gevolgen van.

Is vijfde ziekte gevaarlijk?

Voor gezonde personen is vijfde ziekte geen gevaarlijke infectieziekte. Globaal zijn er drie groepen personen bij wie de infectie ernstige gevolgen kan geven:

• Het ongeboren kind van een zwangere die nog niet eerder de infectie heeft doorgemaakt.
• Personen met een chronische vorm van bloedarmoede.
• Personen met een verminderde afweer.

Het virus infecteert niet alleen de luchtwegen, legt infectiearts Slijkerman uit. Het virus tast het beenmerg aan, waardoor er geen nieuwe rode bloedcellen worden aangemaakt. Bij het ongeboren kind kan dit leiden tot een ernstige anemie (bloedarmoede) waarvoor soms zelfs een bloedtransfusie nodig is in de baarmoeder. Gezonde volwassenen merken er weinig van dat er even geen nieuwe rode bloedcellen worden aangemaakt, het herstelt zich weer.

Infectie met dit Parbo B19-virus kan gezien worden als een beroepsziekte voor vrouwen in de vruchtbare leeftijd die werken met kinderen, zoals in de kinderopvang en basisscholen. Vanuit arbo-perspectief dienen deze organisaties hiervoor beleid te hebben om eventueel tijdig vervangend werk te kunnen regelen.

Hoe ziet de behandeling van vijfde ziekte eruit?

Het goede nieuws is: vijfde ziekte gaat vanzelf weer over. Sommige mensen kunnen erg ziek worden van vijfde ziekte, maar als zij op tijd worden behandeld, kunnen ze goed herstellen. Tegen vervelende symptomen als jeuk, kun je een crème smeren. Die kun je zonder recept kopen bij de drogist of bij de apotheek.

Volgens het OMT zijn extra maatregelen tegen mazelen nodig

Reacties