Hendriëlle de Groot Gezondheid 24 jul 2024, 11:20

Leestijd: 5 minuten

Hittestress: wat is het en hoe wapen je je ertegen?

Voor de een begint het leven pas als de thermometer 25 graden aantikt, de ander kan amper functioneren bij hoge temperaturen. Of die persoon kan zelfs gevaar lopen, door uitdroging en uitputting. Dat fenomeen wordt ‘hittestress’ genoemd. Wat is hittestress en wat kun je daartegen doen?

Hittestress ontstaat door extreme, langdurige hitte. Het kan leiden tot lichamelijke klachten. Vooral kwetsbare groepen lopen risico, zoals ouderen en jongere kinderen. Het probleem is serieus: elk jaar overlijden er mensen door hittestress.

Wat is hittestress?

Hittestress betekent niet dat je zomaar een beetje last hebt van de warmte. Het houdt in dat je lichamelijke en mentale klachten ervaart, die het gevolg zijn van oververhitting. Als je last hebt van oververhitting, ben je niet meer in staat om je eigen lichaamstemperatuur goed te regulieren. En dat kan ernstige gevolgen hebben voor mens en dier, als je er niet op tijd bij bent.

Vanaf welke temperaturen spreken we eigenlijk over hittestress? Dat heeft niet alleen met temperatuur te maken, legt Boris Kingma, onderzoeker bij TNO, uit. „We weten dat temperatuur een belangrijke factor is. Maar het maakt ook uit of het vochtig is of niet. Of als er wind staat: dat heeft een verkoelend effect.” Ook de zonkracht speelt een rol. Zo kun je, als je op wintersport bent en een terrasje pakt, het erg warm hebben door de zon. „Het gaat dus om de combinatie temperatuur, luchtvochtigheid, wind en zon. Dat noem je hittekracht.“

De symptomen

Als je last van hittestress hebt, kun je verschillende symptomen ervaren. Variërend van vermoeidheid tot verschijnselen van uitdroging, aldus TNO. De meest voorkomende klachten zijn naast de extreme vermoeidheid concentratieverlies, hoofdpijn, duizeligheid, spierpijn, dorst, slaapverstoringen en overmatig zweten.

Hoe gevaarlijk is hittestress?

Hittestress kan voor veel problemen zorgen bij mens en dier. Volgens de directeur van het KNMI is hitte zelfs ‘de meest bedreigende van alle klimaatextremen’. Daarom is het een belangrijk aandachtspunt bij klimaatadaptatie. De ‘Mindmap hitte’ brengt de gevaren van extreme hitte in beeld.

Zo is er een toename van ziekte-overdragende insecten, de kwaliteit van de nachtrust neemt af en de arbeidsproductiviteit wordt minder als er veel hitte in de wereld is. Maar dat is niet het enige gevaar wat in hitte schuilt: de druk op hulpdiensten neemt toe, er is meer kans op ziekten, ziekenhuisopnames en zelfs doden als gevolg van verhoogde uv-straling, zomersmog en hittestress.

Risicogroepen

Warme temperaturen hebben invloed op onze gezondheid, maar de een heeft daar meer last van dan de ander. Mensen boven de 75 jaar oud en chronisch zieken lopen het grootste risico op gezondheidsproblemen als gevolg van extreme hitte. Zo vinden ouderen het lastig om zich passend te kleden voor warme temperaturen. Ook vergeten mensen vaak voldoende water te drinken, terwijl dat wel van belang is op hete dagen.

Dan zijn er nog factoren die met jezelf te maken hebben, legt hij uit. „Denk bijvoorbeeld aan mensen die voor hun werk speciale kleding moeten dragen, zoals politie of brandweer. Deze beschermende kleding houdt de warmte ook erg goed vast. De grenswaarde kan voor hen veel lager liggen. Terwijl ik in mijn zomerkleding aan het genieten ben, is de hittestress voor een politie-agent al heel groot.” Hetzelfde geldt als je in beschermende kleding aan het tuinieren bent: ook dan loop je een hoger risico op hittestress. „Maar ook als je een zwak hart hebt of je hebt over het algemeen een zwakkere gezondheid, is de hitte een belasting die je lichaam er niet bij kan hebben”, zegt Kingma van het TNO.

Hitte kan leiden tot 50 procent afname van productiviteit op de werkvloer. Werknemersorganisatie FNV ontwikkelde zelfs een calculator om uit te rekenen hoeveel gezondheidsrisico je loopt tijdens hitte.

Voor jonge, vitale en gezonde mensen, vormt hittestress een minder groot probleem. Hun lichaam is over het algemeen goed in staat om de temperatuur te reguleren en zij passen zich makkelijk aan. Toch ligt het ervaar van oververhitting voor iedereen op de loer.

Psychische klachten bij hittestress

Hittestress kan niet alleen leiden tot fysieke klachten, zoals uitdroging en uitputting, maar kan ook mentale klachten als gevolg hebben. Bijvoorbeeld stress en depressie. De symptomen die door hittestress worden veroorzaakt, kunnen leiden tot verstoringen in de slaap, concentratieverlies en vermoeidheid. Op de lange termijn kunnen deze problemen verergeren.

Een ander gevolg van hittestress is dat je er angstig en zelfs gewelddadig door kunt worden. Door hoge temperaturen worden mensen prikkelbaarder en krijgen ze een korter lontje. De productie van adrenaline stijgt, waardoor agressieve gedachten en gevoelens naar de voorgrond komen.  

Hoe kun je hittestress voorkomen?

De temperatuur buiten kun je niet beïnvloeden, wel kun je ervoor zorgen dat hitte minder invloed op jou heeft en dat je de lichamelijke symptomen van oververhitting, zoals hoofdpijn en vermoeidheid, vermindert of zelfs voorkomt.

Een open deur wellicht, maar het belangrijkst is om voldoende water te drinken op een warme dag. Door transpiratie verliest je lichaam veel vocht bij hoge temperaturen. Het is van belang om dit aan te vullen. Maar ook binnenshuis kun je maatregelen treffen om de hitte binnen te houden. Maak gebruik van zonwering of rolluiken om de warmte buiten de deur te houden. Metro schreef al eerder over maatregelen om je huis te verkoelen tijdens warm weer.

’s Nachts koelt het af, dan moet je juist de ramen openzetten, zodat de koele wind je huis weer kan ventileren. Maar ook overdag, kun je maatregelen treffen om hittestress tegen te gaan, stelt onderzoeker Kingma van het TNO. „Als de hitte komt door de zon, kun je een zonnescherm plaatsen om de zon tegen te houden. Ook een ventilator kan veel oplossen. Als het nog warmer wordt, kun je met een plantenspuit je huid natspuiten, zodat het makkelijker is om warmte kwijt te raken.“

Komt de extreme hitte uit Zuid-Europa onze kant op? Dit zeggen de weerstations

Reacties