Roos Ravensbergen Gezondheid 30 jun 2024, 18:03

Leestijd: 4 minuten

Ferritine in je bloed: wat is dat en wat moet je doen als het te laag is?

Misschien heb je het zien staan op de uitslag van een bloedtest, heb je het met je huisarts besproken of heb je erover gelezen na een bloeddonatie: ferritine. Maar wat is dat nou precies en wat kun je doen tegen een lage ferritinewaarde? Metro spreekt met Karina Meijer, hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen en hematoloog.

„Ferritine is een waarde in het bloed, die je gebruikt om te kijken naar de ijzervoorraad”, legt prof. dr. Meijer ons uit. „Er zijn wel een paar mitsen en maren: ferritine is een eiwit in het bloed dat omhoog gaat bij een ontsteking, infectie of als je ziek bent. Als het ferritine laag is, betekent dat altijd dat er te weinig ijzer in het lichaam zit. Maar een hoge ferritinewaarde kan ook optreden als je ziek bent.”

Lage ferritinewaarde

Volgens Meijer kun je de ferritinewaarde alleen betrouwbaar meten als iemand gezond is. Is iemand ziek, dan is de ferritinewaarde waarschijnlijk door ziekte verhoogd. Wat precies een goede ferritinewaarde is, daar is niet één antwoord voor. Meijer: „Dat hangt af van het lab waar je het laat bepalen. Dat ligt namelijk aan de norm waar zij het naast leggen en het ligt aan hun onderzoeksmethode. Dat kan van lab tot lab verschillen.”

„Van een te lage ferritinewaarde heb je geen last, je hebt dan last van te weinig ijzer. IJzer heb je nodig om rode bloedcellen te maken en als je ijzergehalte lang tijd te laag is, kan het uitmonden in bloedarmoede. Een laag ferritinewaarde is eigenlijk de stap voor een ijzertekort. Het is een typische vorm van bloedarmoede, de rode bloedcellen zijn dan kleiner dan gebruikelijk.”

Waarom is het ferritine laag en wat doe je ertegen?

Er zijn twee oorzaken dat er te weinig ijzer in je bloed zit: je krijgt of te weinig binnen, of je verliest het, bloed dus. „Soms is de oorzaak heel duidelijk, bijvoorbeeld als je ferritine laag is en je ook menstrueert, dan verlies je bloed. Dan kan het slim zijn om ijzer bij te slikken”, legt de hematoloog ons uit. Maar als de oorzaak van een laag ijzergehalte níet duidelijk is, is het de vraag waar het door komt. „Die vraag is dan belangrijker dan wat je ertegen moet doen.”

„Als ik een ouder persoon zie met een lage ferritinewaarde, dan verliest iemand bloed. Dat kan eigenlijk alleen gebeuren in het maagdarmkanaal, mocht een andere oorzaak van bloedverlies niet duidelijk zijn. Dat is ook de basis van het bevolkingsonderzoek naar darmkanker, daar wordt gekeken of er bloed in de ontlasting zit. Zoiets kan duiden op darmkanker, maar ook poliepen of een maagontsteking. Als je geen menstruerende vrouw bent en je hebt ijzertekort, zal er bij de huisarts vaak besloten worden om verder onderzoek te doen.”

Hoge ferritinewaarde

Naast dat je ferritine te laag kan zijn, zijn er ook situaties waarin de ferritinewaarde te hoog is. Meijer: „Dat kan gebeuren als je ziek bent, maar het kan ook komen door een erfelijke aandoening waardoor je makkelijk ijzer opneemt. Er zijn bepaalde erfelijke mutaties waarbij je ijzer stapelt in de organen, dat heet hemochromatose. Er zijn ook erfelijke rode bloedcel-ziekten, thalassemie bijvoorbeeld, dat is schadelijk. Dan kun je mensen ‘ontijzeren’, daar zijn medicijnen voor.”

Wanneer moet je ijzersupplementen slikken?

Voor sommige mensen kan het een goed idee zijn om hun ijzertekort aan te vullen met ijzersuppelementen, „maar nooit op eigen houtje”, benadrukt Meijer. „Als het duidelijk is waardoor je ferritine of ijzer laag is – bijvoorbeeld bij menstruatie – moet je vaak ijzer bijslikken. Vaak is het evenwicht uit balans: iemand menstrueert en krijgt via de voeding te weinig ijzer binnen. Makkelijk opneembaar ijzer zit in vlees, dus als een vrouw menstrueert en vegetarisch eet, kan zij krap in de ijzervoorraad zitten. Dat is de enige groep waarbij je ijzersupplementen kunt overwegen, maar niet op eigen houtje.”

Volgens de hematoloog hoeven mannen „eigenlijk helemaal nooit” ijzer bij te slikken. „Ik kan geen situatie verzinnen waarin een man een ijzertekort heeft en dat niet duidt op een ziekte. Mannen met een ijzertekort moeten naar de dokter, want dat is niet goed. Zij verliezen namelijk geen bloed, althans, dat zou niet moeten. IJzersupplementen zijn alleen voor menstruerende en zwangere vrouwen oké, maar alleen in overleg.”

Kun je zwanger worden met endometriose? En nog 6 vragen over endometriose aan een gynaecoloog

Hoe herken je een overschot aan vitamine A en wat gebeurt er dan?

Reacties