Elles Mulder Gezondheid 11 feb 2024, 08:03

Leestijd: 6 minuten

Wanneer komt de mannenpil? ‘Wachten tot we een ons wegen’

‘Wanneer komt die mannenpil nou?’, is de vraag waar veel mensen zich mee bezighouden. Om de anticonceptiekloof tussen man en vrouw te dichten, wacht iedereen met smart op meer opties voor mannelijke anticonceptie. Maar volgens professionals kunnen we wachten tot we een ons wegen.

In een vijfdelig pildossier onderzoekt Metro het fenomeen ‘ontpillen’. Van de geschiedenis en de effecten van de anticonceptiepil tot het fenomeen ‘ontpillen’. Ook kijken we verder: wat zijn alternatieve anticonceptiemethodes en wanneer komt de veelbesproken mannenpil? Tot slot deelt pilonderzoeker Anne Marieke Doornweerd de bevindingen van haar onderzoek naar hormonale anticonceptie. In dit artikel geven we antwoord op de vraag of er een toekomst is voor de mannenpil.

Veelal vrouwen zijn er klaar mee dat de verantwoordelijkheid om niet zwanger te worden alsmaar bij hen ligt. Want waarom moeten zij er altijd voor opdraaien? Vrouwen zijn immers maar een paar dagen per maand vruchtbaar, terwijl een man dat altijd is.

Verantwoordelijkheid

Het EenVandaag Opiniepanel deed samen met 3FM HUMAN onderzoek naar de vraag naar mannelijke anticonceptiemethoden. Aan dat onderzoek deden ruim 3500 mensen tussen de 16 en 34 jaar mee. Daaruit bleek dat 80 procent van de vrouwen en de helft van de mannen wil dat er meer mannelijke anticonceptiemethodes op de markt komen. Dit zodat er meer gelijkwaardigheid ontstaat en zodat mannen zelf ook grip hebben op hun vruchtbaarheid.

Uit datzelfde onderzoek blijkt dat negen op de tien mensen vinden dat mannen net zo verantwoordelijk zijn voor anticonceptie als vrouwen. Maar doordat er toch meer middelen zijn voor vrouwen, vindt 82 procent het vanzelfsprekend dat de vrouw verantwoordelijk is voor anticonceptie.

Mannenpil

De hoop op een goed werkend mannelijk anticonceptiemiddel ligt vooral op de mannenpil. Al jaren lijkt die bijna op de markt. Tenminste, als we alle nieuwsberichten mogen geloven. Op het internet staan honderden artikelen over medische doorbraken. Maar volgens Henk Jan Out, farmaceutisch geneeskundige, komt er hoogstwaarschijnlijk géén mannenpil of een andere vorm van mannelijke anticonceptie. Hij werkte begin deze eeuw mee aan de ontwikkeling van hormonale anticonceptie voor mannen bij Organon, maar daaruit werd de stekker getrokken. Out legt uit dat de farmaceut zijn vingers niet wil branden aan dit project, ondanks de grote vraag.

„Je moet heel wantrouwig zijn over medisch nieuws”, vertelt hij. „Hoogst zelden zijn er doorbraken in de zin van: dit gaat ‘m echt worden. Zeker als je kijkt naar mannelijke anticonceptie is er al een hele tijd niks nieuws te melden. Voor zover ik weet zijn er wel projecten gaande op universiteiten, maar daar zijn geen farmaceuten bij betrokken.”

Volgens hem is de mannenpil vooral een heel ‘sexy’ onderwerp waar mensen graag over praten. Maar echt ontwikkelen en op de markt brengen is een hele klus. „Wij konden destijds bij een kleine groep mannen aantonen dat er een hormonale manier is om de zaadcelproductie te remmen. Daarna was het tijd voor de volgende stap: een onderzoek bij een grotere groep om te kijken of vrouwen écht niet zwanger raakten.” Zover is het nooit gekomen, want dit project was commercieel niet aantrekkelijk voor investeerders.

Concurrentie

Waarom wil de farmaceutische industrie niet investeren in de mannenpil, ondanks dat er veel belangstelling voor is? Volgens Out spelen een aantal factoren een rol. Allereerst: concurrentie. „Hormonale anticonceptie voor vrouwen is al in ontwikkeling sinds de jaren 60. In de tussentijd werd het steeds veiliger, de hoeveelheid hormonen werd verlaagd en er kwamen verschillende toedieningsvormen, zoals pleisters, injecties en vaginale ringen.”

Er kwamen ook steeds meer merken op de markt. Zodoende verdween het patent en daarom is de anticonceptiepil vandaag de dag redelijk goedkoop. De mannenpil moet daar met zestig jaar achterstand tegen opboksen.

„Daarnaast zijn de richtlijnen voor studies steeds strenger geworden: we accepteren minder bijwerkingen”, voegt Out toe. „De culturele situatie is ook anders. Destijds gaf de anticonceptiepil vrouwen meer vrijheid. Nu zien we een omgekeerde beweging: vrouwen willen juist van al die hormonen af vanwege de vermeende bijwerkingen van hormonen op hun lichaam, zowel fysiek als mentaal.”

Bijwerkingen

Een fabrikant heeft een vergunning nodig van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) of van het Europees Medicijn Agentschap (EMA) voordat het verkocht mag worden. Die goedkeuring krijg je echter niet zomaar. Het CBG kijkt bijvoorbeeld naar de balans tussen werkzaamheid en risico’s. Welke positieve effecten heeft het medicijn? En wegen deze op tegen eventuele bijwerkingen?

„Een man kan zelf niet zwanger worden, dus er is een héle kleine kans dat een regelgever een middel goedkeurt waar alleen nadelen voor de gebruiker aan vastzitten”, zegt Out.

Klinkt wrang, want vrouwen hebben met dezelfde bijwerkingen te maken. Maar zij ervaren ook voordelen van de anticonceptiepil. Behalve dat ze niet zwanger kunnen raken, geeft het vrouwen bijvoorbeeld extra controle over hun cyclus. Het bestrijdt bij sommigen ook menstruatiepijn en acne. Daarnaast vermindert de anticonceptiepil het risico op bijvoorbeeld eierstok-, baarmoederslijmvlies- en darmkanker.

Onderzoeken

De mannenpil is een hormonale benadering, maar er bestaan ook mechanische anticonceptiemethoden. Daarbij komt de zaadcel überhaupt niet in de buurt van een eicel, zoals bij het condoom. Ook dan heb je met dezelfde problemen te maken, vertelt Out.

„Om bij een regelgever aan te tonen dat het werkt, moet je heel veel onderzoeken doen voordat je de conclusie kunt trekken dat het dient als goed voorbehoedsmiddel. Dat kost veel geld, want hoe toon je aan dat een vrouw níet zwanger is geworden door een mannelijk anticonceptiemiddel? Er zijn een hoop factoren die daarbij een rol spelen. Daarvoor zou je eigenlijk genetische tests moeten afnemen bij de baby’s. En dan nog moet je hopen dat de resultaten positief zijn voor het product.”

Rechtszaak en imagoschade

Daarnaast liggen rechtszaken en imagoschade op de loer wanneer je als producent een nieuw anticonceptiemiddel op de markt brengt. Out haalt daarbij een recente zaak naar boven over Essure, een sterilisatiemethode waarbij metalen veertjes de eileiders afsluiten. Honderden vrouwen dagen producent Bayer voor de rechter omdat ze er chronische vermoeidheid, buikpijn, gewrichtspijnen, menstruatiestoornissen en concentratieproblemen van zouden hebben gekregen.

„Zo’n rechtszaak gaat absoluut plaatsvinden. Als farmaceut moet je dan van goede huize komen wil je er zonder kleerscheuren vanaf komen.” Verlies je de zaak? Dan moet het product van de markt, betaal je enorme schadevergoedingen en betekent dit grote imagoschade voor je bedrijf.

Te veel risico

De risico’s zijn veel hoger dan de kansen op winst van een mannelijk anticonceptiemiddel. Hoe graag de maatschappij het ook wil, de farmaceuten bepalen. Zij vinden investeren in een anticonceptiemiddel voor mannen te risicovol. Een nieuw product moet ten eerste concurreren met de goedkope en ontwikkelde hormoonmethoden voor vrouwen.

Daarnaast zijn de eisen ter goedkeuring van een nieuw product ontzettend zwaar en de kosten voor vereiste onderzoeken torenhoog. En al is je product goedgekeurd na al die investeringen, nog betekent dat geen succes. Een rechtszaak is gegarandeerd en kan verkeerd eindigen. Weg geld.

Geen ontwikkelingen

Om al deze redenen denkt Out dat er een kleine kans is dat er ooit een mannenpil komt. „Onderzoekers hebben bewezen dat het gemaakt kan worden, maar dat zegt niet meteen dat het op de markt wordt gebracht.”

Ook wat betreft mechanische methoden of nieuwe, betere vrouwelijke anticonceptiemiddelen, ziet Out geen ontwikkelingen. „Er zijn tegenwoordig zoveel methodes en merken. Als producent moet je altijd met een nieuw en dus duur product concurreren tegen iets goedkoops waarvan de veiligheid is bewezen.” Vooralsnog denkt Out dat de anticonceptiepil daarom niet snel van zijn troon wordt gestoten: „Er zijn namelijk nog genoeg vrouwen die de anticonceptiepil naar tevredenheid gebruiken.”

Het Metro-panel over de stelling: ‘De mannenpil is te mooi om waar te zijn’

Dit is het effect van de anticonceptiepil op het lichaam: ‘Ik was afgevlakt, hard en streng’

Een passend anticonceptiemiddel zonder hormonen: ‘Hoe betrouwbaar moet het voor je zijn?’

Reacties