Elles Mulder Gezondheid 28 jan 2024, 08:00

Leestijd: 7 minuten

Een passend anticonceptiemiddel zonder hormonen: ‘Hoe betrouwbaar moet het voor je zijn?’

Wil je niet zwanger worden? Dan kun je kiezen uit een hele waslijst met anticonceptiemethoden. De anticonceptiepil leek altijd de meest voor de hand liggende optie, maar tegenwoordig willen steeds meer vrouwen af van hormonen. Wat blijft er dan nog over qua anticonceptie?

In een vijfdelig pildossier onderzoekt Metro het fenomeen ‘ontpillen’. Van de geschiedenis en de effecten van de anticonceptiepil tot het fenomeen ‘ontpillen’. Ook kijken we verder: wat zijn alternatieve anticonceptiemethodes en wanneer komt de veelbesproken mannenpil? Tot slot deelt pilonderzoeker Anne Marieke Doornweerd de bevindingen van haar onderzoek naar hormonale anticonceptie. In dit artikel kijken we naar alternatieve anticonceptiemethodes.

Is het überhaupt mogelijk om onbezorgd seks te hebben zonder hormonale anticonceptie of ligt een ongewenste zwangerschap op de loer? Gynaecoloog Carla van der Wijden legt uit wat veilige alternatieven zijn voor de anticonceptiepil en helpt bij de keuze voor een passend anticonceptiemiddel. Ook spreekt Metro met Anna en Loïs over natuurlijke anticonceptiemethodes en de risico’s.

Alternatieven

Volgens Van der Wijden zijn er veel veilige alternatieven, zoals de anticonceptiepleister of prikpil. Dit zijn echter wel hormonale anticonceptiemethoden, maar: „Deze hebben niet hetzelfde soort hormonen als de anticonceptiepil”, vertelt ze.

Een ander populair alternatief is de hormoonspiraal. Het aantal gebruikers daarvan steeg in 2021 met 3 procent ten opzichte van het jaar daarvoor, blijkt uit cijfers van Stichting Farmaceutische Kengetallen. Ook de koperspiraal wordt langzaamaan vaker gebruikt. Als het gaat om hormoonvrije anticonceptie is dit de veiligste optie, zo geeft de gynaecologe aan. De kans op een zwangerschap is daarbij 0,6 tot 0,8 procent.

Natuurlijke anticonceptie

Tegenwoordig promoten steeds meer vrouwen natuurlijke anticonceptiemethoden als tegengeluid van hormonale anticonceptie. Denk daarbij aan voor het zingen de kerk uit of de kalendermethode. Ook een andere methode wordt populairder: het dagelijks meten van de basale lichaamstemperatuur. Die stijgt op vruchtbare dagen met 0,3 tot 0,5 graad.

Maar Het Nederlands Genootschap van Abortusartsen waarschuwt voor de risico’s. Voorzitter Raïna Brethouwer liet afgelopen zomer aan NOS Stories weten dat steeds meer vrouwen zich melden bij abortusklinieken met een ongewenste zwangerschap door het gebruik van natuurlijke anticonceptie.

In 2021 waren er 31.049 zwangerschapsafbrekingen. Dat cijfer steeg in 2022 naar 35.606, blijkt uit cijfers van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd. Rutgers geeft een mogelijke verklaring op hun website: „Momenteel is hormonale anticonceptie negatief in het nieuws en op social media rouleren vooral negatieve ervaringen. Ook wordt opgeroepen tot het gebruik van natuurlijke methoden zoals cyclus tracking en periodieke onthouding tijdens de vruchtbare dagen.”

Risico

Bij natuurlijke methoden ga je uit van een regelmatige cyclus. Deze is alleen snel ontregeld door bijvoorbeeld stress, verkoudheid of wanneer je laat gaat slapen, legt Van der Wijden uit. „De vruchtbare periode kan soms ook een dag langer of korter duren. Het kan best heel precies zijn, maar in de praktijk zien we dat toch anders.”

5 procent van de vrouwen die natuurlijke anticonceptiemethoden perfect toepassen, raken alsnog zwanger. Aangezien de kans op fouten hierbij groter is, valt het cijfer hoger uit met 23 procent, zo staat op seksualiteit.nl.

Het gebruik van natuurlijke anticonceptiemethoden vereist discipline, kennis over je eigen lichaam en vertrouwen in je bedpartner. „Voor sommige leeftijden of in bepaalde fases van het leven is dat lastiger, want om het goed te laten verlopen ben je iedere dag bezig met het opmeten van je cyclus”, geeft de gynaecologe aan. „En wat is het plan bij een onverwachte zwangerschap? Ik raad aan om altijd een noodpil in huis te hebben voor als er toch iets mis gaat. Maar ook die is niet 100 procent veilig. Wat doe je dan?”

Authentiek leven

Anna (24) werd onlangs geconfronteerd met die vraag. „Mijn vriend en ik gebruikten voornamelijk een condoom, maar soms zaten we zo in het moment dat we die niet wilden of konden pakken. Dan gebruikten we de pull-out methode. Daarvoor hield ik goed mijn vruchtbaarheid bij in een app”, vertelt ze.

Voor Anna is het belangrijk om dicht bij haar gevoelens te staan en zo authentiek mogelijk te leven. Daarom koos ze voor deze methode. „Ik ben heel gevoelig voor hormonen. In de dagen voor mijn menstruatie voel ik me ontzettend emotioneel, dus de anticonceptiepil leek mij geen goed idee.”

Morning-afterpil

Maar na een jaar gaat er toch iets mis. Anna’s vriend trekt zich te laat weg, waarna ze een morning-afterpil neemt. Een paar weken later wordt ze maar niet ongesteld en dus haalt ze twee zwangerschapstesten: „Het was wel duidelijk wat daar op stond.”

Een zwangerschap is voor haar geen optie, dus krijgt ze een abortuspil. „Ik ben heel erg optimistisch, maar door alle hormonen in die pil voelde ik me beroerd. Het leven viel me zwaar en ik was snel geprikkeld.” Voor de nabehandeling moet Anna een paar keer de anticonceptiepil slikken. Ook daarvan ervaart ze negatieve bijwerkingen op haar mentale gezondheid.

„Ik dacht er over na om in de toekomst de anticonceptiepil te slikken, maar ik werd zo afgeschrokken van al die hormonen tijdens de abortus. Daarom gebruiken we nu nog steeds dezelfde anticonceptiemethode”, vertelt Anna.

Het heeft haar wel bewuster gemaakt van de risico’s. „Met de kennis van nu, zou ik het niet anders aanpakken. Het heeft me sterker gemaakt en ik heb meer geleerd over mijn lichaam. Daarnaast probeer ik de methode los te zien van de fout: mijn vriend is in mij klaargekomen én ik was die ene procent waarbij de morning-afterpil niet werkte.”

‘Voelde me super depressief’

Loïs (29) doet ook aan natuurlijke anticonceptie. Op haar dertiende ging zij aan de anticonceptiepil, maar vier jaar geleden stapte ze over op de hormoonspiraal. „Na 3,5 jaar haalde ik ‘m eruit, want ik bleek endometriose te hebben. Bij sommigen wordt de spiraal juist als behandeling ingezet, maar in mijn geval kreeg ik alleen maar meer pijn”, vertelt ze.

Op doktersadvies gaat ze daarna opnieuw aan de anticonceptiepil, maar zonder succes. „Na twee weken ben ik daar ook mee gestopt, want ik voelde me super depressief.” Voor Loïs is het duidelijk: nooit meer hormonen. Om die reden kiest ze voor de temperatuurmethode: „Ik wilde meer leren over mijn eigen cyclus en hoe dat werkt in mijn lichaam.” Daarnaast doet ze aan bodybuilding, waarbij het meten van haar cyclus een belangrijk onderdeel is. „Zo weet ik ook wanneer ik in een sterkere fase zit en wanneer ik wat gas terug moet nemen.”

Loïs houdt rekening met de extra risico’s. „Ik heb eerst mijn lichaam leren kennen voordat ik het ging gebruiken. Zo heb ik bijvoorbeeld een cursus gedaan bij een hormooncoach. Mijn cyclus is nog niet volledig op gang na al die jaren hormonale anticonceptie, dus ik ben nog steeds aan het ontdekken. De eerste maanden heb ik een condoom gebruikt totdat ik precies wist hoe het werkte en nog steeds gebruik ik die vaak.” Ook houdt ze goed in de gaten welke factoren de betrouwbaarheid beïnvloeden. „Als ik bijvoorbeeld alcohol heb gedronken, pak ik het condoom er ook vaker bij.”

Ondanks het extra risico, wil Loïs nooit meer een andere anticonceptiemethode: „De gevolgen van hormonale anticonceptie waren voor mij groot, het bracht mijn lichaam in de war. Ik raad het iedere vrouw aan om deze zoektocht met zichzelf en haar lichaam aan te gaan en zich goed te verdiepen in hoe het werkt.”

Anticonceptie die bij je past

Een passende anticonceptiemethode is een persoonlijke afweging tussen de risico’s, nadelen en de voordelen. Volgens Van der Wijden is het belangrijk dat vrouwen zichzelf een aantal vragen stellen bij hun keuze: „Allereerst: wil je wel of geen hormonen? En hoe betrouwbaar moet anticonceptie voor je zijn? Het is ook van belang om jouw persoonlijke situatie daarin mee te nemen. De één wil nu nog geen kinderen, maar staat er wel voor open. De ander is strenggelovig en mag überhaupt nog geen seks hebben.”

Ondanks de stijgende populariteit van natuurlijke anticonceptiepil denkt Van der Wijden dat de anticonceptiepil niet snel verdwijnt. „Het is geen wondermiddel, maar ook geen boosdoener. In principe is het een hele makkelijke en betrouwbare manier. Maar voor een bepaalde groep vrouwen zijn hormonen toch vervelend.” Wat is dan het veiligste alternatief? Volgens Van der Wijden is dat de koperspiraal: „Natuurlijke methodes kunnen ook heel precies zijn, maar in de praktijk zien we toch anders. Dat is een afweging.”

Dit is het effect van de anticonceptiepil op het lichaam: ‘Ik was afgevlakt, hard en streng’

Steeds meer vrouwen stoppen met de anticonceptiepil: ‘We moeten deze geluiden serieus nemen’

Reacties