Sharon van der Werf Gezondheid 20 aug 2023, 18:03

Leestijd: 15 minuten

21 feiten én fabels over jouw voeding en een gezonde levensstijl uitgezocht

De afgelopen tijd deelden we regelmatig een artikel in onze rubriek Voeding onder de loep. In dit artikel vind je al die voorgaande artikelen. Kortom: ál jouw vragen op gebied van voeding en een gezonde levensstijl gebundeld in één artikel.

En dat is nodig, want het internet staat vol met claims over voeding en gezondheid, maar kloppen deze wel? Met behulp van verschillende experts boden we de afgelopen weken duidelijkheid.

21 feiten en fabels over voeding

Ga er lekker voor zitten, want na het lezen van dit artikel ben je op de hoogte van allerlei feitjes rondom voeding en een gezonde levensstijl. Geen zin (of tijd) om alles te lezen? Klik hieronder op de vraag waar jij graag het antwoord op wilt lezen.

Inhoud:

1. Is een tosti veel ongezonder dan een boterham kaas?
2. Hoe (on)gezond is een portie muesli bij het ontbijt?
3. Soep eten is gezond, maar waarom eigenlijk?
4. Waarom ruikt je urine na het eten van asperges zo raar?
5. Hoeveel eieren mag je eigenlijk per dag of week eten?
6. Houdt een appel per dag de dokter echt op afstand?
7. Zo (on)gezond is het eten van meerdere bananen per dag
8. Zijn verse groenten gezonder dan diepvriesgroenten?
9. Is een broodje kroket echt gezonder dan een broodje gezond?
10. Is kwark, yoghurt of skyr de gezondste optie als ontbijt?
11. Is kefir écht zo goed voor je darmen?
12. Helpt een kopje gemberthee als je keelpijn hebt?
13. Is een croissant bij het ontbijt echt zo ongezond?
14. Dit is het effect van een kopje thee op je nachtrust
15. We eten (bijna) allemaal te veel zout, wat is het risico daarvan?
16. Zijn A-merk producten gezonder dan het B-merk?
17. Krijg je van bepaalde voeding echt een energieboost?
18. Worden we lichter van lightproducten?
19. Hoe zorg je ervoor dat je genoeg vezels binnenkrijgt?
20. Met welke voeding houd je jouw weerstand zo sterk mogelijk?
21. Hoe verslavend is suiker nu echt?

1. Is een tosti veel ongezonder dan een boterham kaas?

Kan je zeggen dat een tosti ongezonder is dan een boterham met kaas? Volgens Iris Groenenberg, expert op het gebied van voeding en gezondheid bij het Voedingscentrum, ligt het niet zo simpel. „Dat ligt er helemaal aan wat je op je boterham of tosti doet en in welke hoeveelheid, welk brood je gebruikt en of je er een sausje bij neemt.”

Vaak wordt gedacht dat een tosti per definitie ongezonder is dan een broodje kaas, omdat de kaas gesmolten is en hierdoor meer verzadigde vetten bevat. Het vóélt vetter aan in de mond, maar is dat ook echt zo? Volgens Groenenberg niet. „Het toasten verandert niets aan het aantal calorieën of de voedingsstoffen. Een tosti met ham en kaas bevat niet meer calorieën dan een dubbele boterham met ham en kaas.”

Voeding onder de loep: is een tosti veel ongezonder dan een boterham kaas?

2. Hoe (on)gezond is een portie muesli bij het ontbijt?

Is muesli een gezonde toevoeging aan jouw ontbijt, of is het juist een suikerbommetje waar je beter met een grote boog omheen kunt lopen? Voedingsdeskindige Camella Bot vertelt: „Muesli zelf is geen slecht product. Eigenlijk is geen enkel product te bestempelen als slecht, omdat het altijd een onderdeel zal zijn van je gehele voedingspatroon over de dag.”

Volgens de voedingsdeskundige is het dus geen probleem om muesli te eten, vooral als een handje muesli het voor jou mogelijk maakt om een schaaltje zuivel of zuivelvervanger hoog in eiwitten op te eten. Wel waarschuwt ze om niet zomaar elke muesli te pakken. „Sommige muesli’s zijn verrijkt met zoveel suiker, dat het gelijk staat aan een koek. Ook muesli’s waar je het niet van verwacht.”

Voeding onder de loep: hoe (on)gezond is een portie muesli bij het ontbijt?

3. Soep eten is gezond, maar waarom eigenlijk?

Een kommetje soep eten als je ziek bent? Het lijkt hét wondermiddel te zijn, maar waarom eigenlijk? Dat heeft te maken met de hoeveelheid groenten in soep. Groenten zitten vol vitamines die jouw lichaam nodig heeft als je ziek bent. Maar als je jouw groentes alleen kookt, gaan er volgens voedingsdeskundige Bot veel vitamines verloren. „Deze blijven achter in het water. Soep is daarom top, de vitamines blijven in het kookvocht waardoor je ze goed binnenkrijgt.”

Voeding onder de loep: waarom is soep eigenlijk zo gezond?

4. Waarom ruikt je urine na het eten van asperges zo raar?

Is het je ooit opgevallen dat jouw urine een raar luchtje heeft na het eten van asperges? Metro vroeg Iris Groenenberg, expert op het gebied van voeding en gezondheid bij het Voedingscentrum, om uitleg. „Bepaalde stoffen in de asperge, onder andere asparagusinezuur, worden in het lichaam omgezet in vluchtige zwavelhoudende verbindingen. Die zwavel plas je uit, en dat geeft jouw urine die typische aspergegeur”, legt ze uit.

Deze penetrante geur ruik je vaak al een uur nadat je asperges gegeten hebt. Ruik jij helemaal niets? Dan kan het zijn dat jij die zwavel helemaal niet kúnt ruiken. „Uit onderzoek is gebleken dat je een bepaald chromosoom nodig hebt om de aspergelucht te kunnen ruiken. Veel mensen hebben echter een kleine mutatie daarin, waardoor je dat niet kan”, vertelt Groenenberg.

Voeding onder de loep: waarom ruikt je urine na het eten van asperges zo raar?

5. Hoeveel eieren mag je eigenlijk per dag of week eten?

Van jongs af aan leren we: niet te veel eieren eten, want dat is slecht voor je cholesterol. Maar hoeveel eieren mag je dan maximaal per dag eten? Volgens voedingsdeskundige Camella Bot is er geen exact advies te geven, maar ze raadt aan om het aantal eieren per dag niet te overdrijven. „Als je veel eieren op een dag eet, betekent dat dat je verder niet genoeg varieert in je voedingspatroon. Het is belangrijk te variëren, omdat je dan van iedere voedingsstof wat binnenkrijgt.”

Hoe zit het dan met je cholesterolwaardes? „Recente onderzoeken laten zien dat verzadigde vetten, bijvoorbeeld in chips, koek en bewerkt vlees, een grotere invloed hebben op je cholesterol-level. Het is dus verstandiger om je inname van deze verzadigde vetten te minderen.”

Voeding onder de loep: hoeveel eieren mag je eigenlijk per dag of week eten?

6. Houdt een appel per dag de dokter echt op afstand?

An apple a day keeps the doctor away, luidt de slogan. Maar is dat ook écht zo? Metro vroeg het aan Iris Groenenberg, expert op het gebied van voeding en gezondheid. Zij vertelt: „Met één appel per dag ben je er nog niet qua gezondheidswinst natuurlijk. Het gaat erom dat je hele voedingspatroon bestaat uit zoveel mogelijk gezonde keuzes.”

Daarom raadt Groenenberg aan om genoeg te variëren in fruitsoorten. Alleen op die manier krijg je voldoende voedingsstoffen binnen. „Elk voedingsmiddel bevat namelijk weer andere vitamines en mineralen.”

Voeding onder de loep: houdt een appel per dag de dokter echt op afstand?

7. Zo (on)gezond is het eten van meerdere bananen per dag

Bananen wordt online omschreven als wondermiddel: ze zouden werken als antidepressiva, helpen om gewicht te verliezen en zorgen voor meer energie. Maar meer dan twee bananen eten wordt ook afgeraden, omdat dit zou zorgen voor een verstopte darm. Wat is de waarheid? Iris Groenenberg, expert op het gebied van voeding en gezondheid, vertelt: „Niet één voedingsmiddel kan alle essentiële voedingsstoffen leveren die het lichaam nodig heeft.”

Je hoeft volgens de voedingsdeskundige dus niet per se twee bananen per dag te eten, maar het kan ook geen kwaad. „Alle fruitsoorten zijn gezond, waaronder de banaan. Voor volwassenen geldt het advies om minimaal twee porties fruit per dag te eten.”

Wel raadt Groenenberg aan voldoende te variëren. „Elk voedingsmiddel, dus ook elk soort fruit, bevat weer andere voedingsstoffen. Verschillende soorten fruit eten is de beste manier om alle belangrijke voedingsstoffen uit fruit binnen te krijgen.”

Voeding onder de loep: zo (on)gezond is het eten van meerdere bananen per dag

8. Zijn verse groenten gezonder dan diepvriesgroenten?

Kies jij altijd verse groenten, of kies je liever voor goedkopere diepvriesgroenten? We vroegen aan voedingsdeskundige Camella Bot of diepvriesgroenten net zo gezond zijn als verse groenten. Daar gaf zij een geruststellend antwoord op: „Het is een vraag die veel gesteld wordt en waarop eigenlijk maar één antwoord juist is. Diepvriesgroenten zijn net zo gezond als verse groenten.”

Ze zijn volgens haar even gezond omdat bij het bevroren product de verse groenten direct na de oogst worden ingevroren. „Vitaminen, mineralen en andere voedingsstoffen blijven hierdoor behouden.”

Voeding onder de loep: zijn verse groenten gezonder dan diepvriesgroenten?

9. Is een broodje kroket echt gezonder dan een broodje gezond?

We kennen een broodje met kaas, ham, ei, mayonaise en sla als een broodje gezond. Maar is dit écht een gezonde optie of kan je beter een broodje kroket eten, wat vaak een slechter imago heeft? Volgens voedingsdeskundige Camella Bot ligt het aan de rest van je voedingspatroon, omdat je niet zomaar een product kunt labelen als ‘gezond’ of ‘ongezond’. „Het gaat altijd om de balans en dat je een manier van eten hebt die bij jou en jouw levensstijl past.”

Maar als we puur kijken naar de calorieën van de broodjes, dan komt Bot tot de volgende conclusie: „Een broodje kroket bevat ongeveer 350 kilocalorieën en een broodje gezond, met ham, kaas, sla en mayo, kom je op 500 kilocalorieën. Maar het hangt er natuurlijk ook helemaal vanaf hoe je de broodjes maakt. Denk aan sausjes, boter, vette of magere kaas, de grootte van het broodje en de hoeveelheid beleg.”

Voeding onder de loep: is een broodje kroket echt gezonder dan een broodje gezond?

10. Is kwark, yoghurt of skyr de gezondste optie als ontbijt?

Als jij ‘s morgens graag ontbijt met een zuivelproduct, dan heb je je vast eens afgevraagd welk product gezonder is: kwark, yoghurt of skyr. Volgens voedingsdeskundige Camella Bot is die vraag moeilijk te beantwoorden, omdat er zo veel verschillende opties zijn. Haar advies is daarom: „Neem vooral welke jij het lekkerst vindt! Het verschil zit ‘m in de smaak en structuur van de zuivel, niet zo zeer in de voedingswaarden.”

Voeding onder de loep: is kwark, yoghurt of skyr de gezondste optie als ontbijt?

11. Is kefir écht zo goed voor je darmen?

Het gefermenteerde drankje kefir wint aan populariteit. Dit zure, gefermenteerde drankje belooft goed voor je gezondheid te zijn, omdat het vol zit met micro-organismen. Maar is het drankje zo gezond als we overal lezen? Metro vroeg het aan voedingsdeskundige Jasper Alblas. „Omdat kefir een gefermenteerd product is, valt het onder de categorie ‘probiotica’. Dat brengt vele gezondheidsvoordelen met zich mee, maar daarbij is het wel belangrijk dat je levende probiotica neemt en de juiste samenstelling van de verschillende soorten bacteriën.”

Alblas raadt dan ook aan om kefir zelf te maken, in plaats van de kefir uit de supermarkt te kopen. Eerder bleek al uit een aflevering van de Keuringsdienst van Waarde dat vrijwel alle kefir-soorten uit de supermarkt geen gisten bevatten, en het daarom dus ook geen echte kefir is. En dat is volgens Alblas nu juist hetgeen wat kefir zo gezond maakt.

Voeding onder de loep: is kefir écht zo goed voor je darmen?

12. Helpt een kopje gemberthee als je keelpijn hebt?

Bij tips om verkoudheid en griep zo snel mogelijk te genezen, staat gemberthee altijd bovenaan. Gember zou een positief effect hebben op je verkoudheid, op koude rillingen en op keelpijn, maar is dit wel wetenschappelijk bewezen? Volgens Iris Groenenberg, expert op het gebied van voeding en gezondheid, niet. Als je kijkt naar wetenschappelijk onderzoek dat gedaan is op het gebied van de anti-oxidatieve of ontstekingsremmende werking van gember, dan concludeert Groenenberg dat er een groot verschil is tussen gember gebruiken als smaakmaker en gember gebruiken als medicijn.

Dan brengt ons tot de conclusie: „Er zijn helaas geen specifieke voedingsmiddelen die je weerstand extra kunnen verhogen of keelpijnklachten kunnen verhelpen.” Het beste wat je volgens haar kunt doen, is de verkoudheid uitzitten.

Voeding onder de loep: helpt een kopje gemberthee als je keelpijn hebt?

13. Is een croissant bij het ontbijt echt zo ongezond?

Heb jij op zondagochtend ook zo’n zin in een croissant bij het ontbijt? Volgens voedingsdeskundige Camella Bot is er geen reden om de croissant uit je voedingspatroon te verbannen, al mogen we het product zelf niet gezond noemen. „Er zitten weinig stoffen in die een positieve bijdrage leveren aan je lichamelijke gezondheid.”

Toch is het volgens haar oké om soms te genieten van een ‘verwenontbijtje’. Een gezond voedingspatroon gaat volgens de voedingsdeskundige om de balans en het geheel van wat jij op de dag eet.

Voeding onder de loep: is een croissant bij het ontbijt nou echt zo ongezond?

14. Dit is het effect van een kopje thee op je nachtrust

Kan je ‘s avonds, na het drinken van een paar koppen thee, niet meer goed slapen? Dat zou kunnen liggen aan de cafeïne die in thee zit, vertelt prof. dr. Renger Witkamp, bioloog, farmacoloog en hoogleraar Nutritional Biology aan de Wageningen Universiteit. „Thee wordt vaak in relatief grote hoeveelheden gedronken. Daardoor kan je uiteindelijk evenveel cafeïne binnen krijgen als bij het drinken van koffie. Al met al kan het dus best zo zijn dat je na het drinken van een paar koppen zwarte thee niet lekker slaapt.”

Gelukkig bestaan er ook theesoorten zónder cafeïne: kruidenthee, vruchtenthee en rooibosthee.

Voeding onder de loep: dit is het effect van een kopje thee op je nachtrust

15. We eten (bijna) allemaal te veel zout, wat is het risico daarvan?

Iris Groenenberg, expert op het gebied van voeding en gezondheid, laat weten dat ongeveer 80 procent van de Nederlandse bevolking meer zout binnenkrijgt dan de maximale aanbevolen hoeveelheid. „Gemiddeld eten volwassenen 7,8 gram zout per dag. Mannen eten gemiddeld 8,9 gram per dag, vrouwen 6,6 gram per dag.”

Waarom is het zo belangrijk dat we minder zout gaan eten? „Het verminderen van de zoutinname verlaagt het risico op een hoge bloeddruk, en dat vermindert dan weer het risico op hart- en vaatziekten. De Gezondheidsraad adviseert volwassenen om dagelijks niet meer dan 6 gram zout te nemen”, laat Groenenberg weten.

Voeding onder de loep: we eten (bijna) allemaal te veel zout, wat is het risico daarvan?

16. Zijn A-merk producten gezonder dan het B-merk?

„Het A-merk is zeker weten niet altijd gezonder dan de variant van het B-merk”, vertelt voedingsdeskundige Camella Bot. „Het enige verschil tussen de producten van de A- ten opzichte van de B-categorie is dat de A-variant een marketingstrategie heeft. Dit is daarom ook de reden waarom deze duurder in de schappen ligt.”

Ben jij op zoek naar het gezondste product? Dan loont het om de voedingswaarden van beide producten met elkaar te vergelijken. Hoe je het beste etiketten kunt lezen, leerden we eerder in dit artikel van voedingsdeskundige Manon Wouters.

Voeding onder de loep: zijn A-merk producten gezonder dan het B-merk?

17. Krijg je van bepaalde voeding echt een energieboost?

Kan je een ‘energieboost’ gebruiken? Online zijn er talloze voedingsproducten te vinden waarvan geclaimd wordt dat ze energie geven, zoals groene smoothies en vruchtensapjes. Hoe zit dat precies? Hoogleraar prof. dr. Renger Witkamp legt het uit: „Een deel van die energieboost-producten heeft vooral effect op je alertheid, waardoor je je energieker lijkt te voelen. De meest bekende stof in die producten is cafeïne.”

Een sapje of smoothie helpt volgens hem niet per se voor meer energie. Maar als je het lekker vindt, moet je het vooral blijven drinken, vertelt hij. „De vitamines, de vezels en het vocht zijn prima, maar de boost komt dan vooral door het gevoel en door de suiker. En daar moet je dus ook weer niet te veel van nemen.”

Voeding onder de loep: krijg je van bepaalde voeding echt een energieboost?

18. Worden we lichter van lightproducten?

De term lightproducten suggereert dat je er lichter van wordt als je ze eet of drinkt. Toch vroegen we ons op de Metro-redactie af: is dat zo? Volgens Iris Groenenberg, expert op het gebied van voeding en gezondheid, is het een misleidende term. „De term ‘light’ is hetzelfde als ‘lite’ of ‘verlaagd’. Deze producten bevatten minimaal 30 procent minder energie in de vorm van kilocalorieën, vet of suiker, vergeleken met het gewone product”, legt ze uit.

„Sommige producten bevatten nog steeds veel calorieën. Het blijft dus oppassen met lightproducten. Ook omdat de kans bestaat dat je er meer van eet of drinkt, waardoor je uiteindelijk toch evenveel calorieën binnenkrijgt.”

Voeding onder de loep: worden we lichter van lightproducten?

19. Hoe zorg je ervoor dat je genoeg vezels binnenkrijgt?

We weten allemaal hoe belangrijk het is om voldoende vezels binnen te krijgen, maar hóé doe je dat? Voedingsdeskundige Camella Bot tipt: kies altijd voor de volkoren variant van een koolhydraatbron, eet voldoende groenten, eet twee stuks fruit per dag, en kies vaker voor bonen in plaats van een stukje vlees.

Ook belangrijk: drink voldoende water. Niet omdat het water zelf vol met vezels zit, maar „omdat de vezels als een soort sponsjes in je darm werken, zodat je een goede consistentie van je poep krijgt. Anders zwellen de vezels niet op. Als je te weinig drinkt, dan kan het leiden tot verstopping.”

Voeding onder de loep: hoe zorg je ervoor dat je genoeg vezels binnenkrijgt?

20. Met welke voeding houd je jouw weerstand zo sterk mogelijk?

Je leest veel over het ‘boosten’ van het immuunsysteem, om jouw weerstand zo sterk mogelijk te krijgen. Kan dat? Metro vroeg het aan hoogleraar prof. dr. Renger Witkamp. Wat voeding betreft zijn er volgens hem aanwijzingen dat bepaalde vezels en plantenstoffen een positief effect hebben, maar hier hoeven we geen wonderen van te verwachten. „Al met al komt het toch weer neer op het oude en wellicht saaie advies: eet gevarieerd en matig. Ik zou er nog aan toe willen voegen: let speciaal op je groente-inname.”

Voeding onder de loep: met welke voeding houd je jouw weerstand zo sterk mogelijk?

21. Hoe verslavend is suiker nu echt?

Is suiker echt zo verslavend als gezegd wordt? Kim Brouwers, diëtist bij het Diabetes Fonds, vertelt dat we ongemerkt veel toegevoegde suikers binnenkrijgen. „Het gaat om ongeveer 20 kilo aan toegevoegde suikers per persoon per jaar. Die suikers komen onder andere uit frisdrank, koek en snoep, maar ook uit producten waarvan je het minder verwacht. Denk aan kant-en-klare kruidenmixen, pastasauzen, soepen, sausjes, broodbeleg… Ook producten die niet zoet zijn, bevatten vaak toegevoegde suikers.”

Maar zijn we echt verslaafd? Niet helemaal, vertelt Brouwers. „Bij het gebruik van genotmiddelen als alcohol en drugs zien we dat er een reactie in de hersenen plaatsvindt.” Toch gaat de term ‘verslaving’ volgens haar niet helemaal op, omdat we bij suiker niet steeds meer van het product nodig hebben om hetzelfde gevoel van euforie te ervaren. Bij andere genotmiddelen is dat wel zo. „Daarom kunnen we wetenschappelijk gezien suiker niet bestempelen als een verslavend middel.”

Voeding onder de loep: hoe verslavend is suiker nu echt?

Meer artikelen lezen over gezondheid? Je vindt ze in onze categorie Fit & Gezond.

Dilemma: ‘Moet ik mijn droomvakantie laten schieten omdat mijn beste vriendin dan is uitgerekend?’