Julia Osendarp Gezondheid 14 jun 2023, 12:52

Leestijd: 3 minuten

Wij hebben zonnebrand, maar hoe beschermde men zich vroeger tegen de zon?

Aan zon geen gebrek deze dagen, wat betekent dat we ons ook tegen verbranding moeten beschermen. Al heb je tegenwoordig kamp pro-zonnebrand en kamp anti-zonnebrand. Maar hoe deed men dat vroeger, toen SPF nog niet bestond?

Tegenwoordig vind je in iedere drogist genoeg aanbod van allerlei verschillende soorten zonnebrand met verschillende soorten factor. Dermatoloog Daniel Kadouch legde eerder aan Metro uit hoe je je het beste kunt beschermen tegen de zon. Vorige zomer ontstond er namelijk de nodige online ophef over het wel en wee van zonnebrand. Voorstanders waarschuwen namelijk voor huidkanker als je geen zonnebrand gebruikt, terwijl tegenstanders verkondigen dat de zonnebrand zelf kankerverwekkend zou zijn.

Hoe beschermden voorouders zich tegen de zon?

Het wetenschappelijke Quest stelde een interessante vraag in deze tijd van discussie omtrent zonnebrand. Want hoe deden onze voorouders dat? Toen SPF nog niet bestond?

Quest begint met een wetenschappelijke bron die pretendeert dat de oude Egyptenaren zo’n vijfduizend jaar geleden een mengsel van rijst, zemelen, jasmijn of lupine opsmeerden. Maar het harde bewijs daarvan ontbreekt. De rijke Egyptenaren beschermden zichzelf hoogstwaarschijnlijk met parasols. Iets dat ook in andere culturen gebeurde, zoals in China en India.

Eerste smeersels

Overigens was het vermijden van de zon niet bedoeld om verbranding te voorkomen, maar om de huid zo wit mogelijk te houden. Een schoonheidsideaal dat eeuwenlang gold. Ook de rijkere Europese kringen vermeden de zon. Mocht een rijke zeventiende-eeuwse dame toch richting de zon reizen? Dan kreeg zij een zwart fluwelen masker om zichzelf te beschermen tegen de zon.

Maar het fenomeen ‘zonnebrand’ werd in sommige culturen al lange tijd gebruikt. Zo smeerden mensen in Myanmar tweeduizend jaar geleden een lichtgele pasta van boomschors op hun lijf. De zogenoemde thanaka wordt door vrouwen en kinderen nog steeds gebruikt. En in Namibië smeerden vrouwen zich in met een crème van melkvet en oker (otjize).

Bescherming tegen UV-straling

Rond 1820 ontdekte de Engelse dokter Home dat zijn onder een zwarte doek beschermde hand niet verbrandde en zijn andere onbeschermde hand wel. Dat terwijl men lange tijd dacht dat de warmte van invloed was op het verbranden. Onder de doek was het warmer, maar verbranding vond niet plaats. Daardoor realiseerde de arts zich dat de oorzaak van verbranding niet door de doek heen kon.

Later werd meer bekend over UV-straling en in 1891 bedacht de Duitse arts Friedrich Hammer een chemisch goedje tegen deze UV-straling. Hij maakte een lotion met kinine, een stofje dat de zonnestralen deels absorbeert.

Bruine huid

Daarna volgden steeds meer wetenschappers met verschillende formules van zonnebrandcrème. De oprichter van cosmeticabedrijf l’Oreal ontwikkelde in 1935 Ambre Solaire, dat bekend werd als een van de succesvolste zonbeschermers.

Na de Tweede Wereldoorlog werd een zongebruinde huid onderdeel van het schoonheidsideaal. Waardoor ‘zonnen’ populairder werd en ook de verkoop van zonnebrand toenam.

Verschillende soorten zonnebrand

In 1974 bedacht de Oostenrijkse chemicus Franz Greiter de zogenoemde sun protection factor, oftewel de SPF. Het smeersel dat Greiter zelf op de markt bracht had een SPF met een waarde van 2.

Later ontwikkelden steeds meer producenten verschillende soorten zonnebrand, met diverse SPF-waardes. De middeltjes die je vandaag de dag in de winkel kunt verkrijgen.

Het is nu 33 dagen achter elkaar droog: record is er bijna en plensbuien zijn niet zo effectief