Emma Jansen Gezondheid 6 apr 2023, 18:18

Leestijd: 4 minuten

Gebruik je luchtverfrissers voor nare geurtjes? Dit zijn de ernstige gevolgen voor je gezondheid

We gebruiken ze allemaal weleens om vervelende luchtjes te maskeren: luchtverfrissers. Maar deze lekkere geuren brengen grote risico’s met zich mee voor de menselijke gezondheid. Een spuitbus, olie, geurkaars of gel, het maakt niet uit welk product. Als het belooft geuren te verwijderen, is de kans groot dat het gifstoffen bevat die de luchtkwaliteit binnenshuis flink naar beneden halen. Maar hoe zit dat dan? En hoe schadelijk is het?

We gebruiken deze lekkere geuren na bijvoorbeeld een toiletbezoek, om de geur van een huisdier te verbergen of bij een romantisch etentje. Het is echter gevaarlijk voor alle bezoekers en bewoners van het huis. Luchtverfrissers zijn namelijk afhankelijk van chemicaliën om geuren te genereren en om ze in de lucht te laten blijven hangen. „Voor een chemicus zou ‘echt schoon’ eigenlijk geen geur hebben, omdat de geur wordt veroorzaakt door een chemische stof”, zegt Ryan Sullivan, universitair hoofddocent scheikunde en werktuigbouwkunde aan de Carnegie Mellon University, tegen de Washington Post. „Echt schoon betekent een zeer laag gehalte aan chemicaliën.”

Sommige mensen gebruiken luchtverfrissers dagelijks. De alledaagse producten zitten volgens wetenschappers echter vol met chemicaliën die hormonale verstoringen en ademhalingsproblemen kunnen veroorzaken. In veel gevallen weten consumenten die luchtverfrissers gebruiken niet wat er in het product zit en of het giftig is. „Het is moeilijk voor mensen om te accepteren dat iets dat in de winkel te koop is, schadelijk is voor jou, je familie en huisdieren”, zegt Sullivan, die al elf jaar docent milieuchemie is.

Welke chemicaliën zitten er in luchtverfrissers?

Luchtverfrissers stoten meer dan honderd chemicaliën uit, waaronder vluchtige organische stoffen (VOS) zoals formaldehyde, benzeen, tolueen, ethylbenzeen en xylenen. Sommige van deze stoffen worden in hoge doses in verband gebracht met verschillende soorten kanker. Deze chemicaliën reageren met natuurlijk voorkomende deeltjes in de lucht en ze vormen vervolgens verontreinigende stoffen die de luchtkwaliteit binnenshuis verslechteren.

De ‘hoofdingrediënten’ die luchtvervuiling veroorzaken zijn vluchtige organische stoffen, zoals oxidanten en zonlicht, zegt Sullivan. In huizen kunnen fluorescerende lampen, die ultraviolet licht afgeven, dienen als vervanging voor zonlicht. Veel geurende moleculen reageren op oxidanten, zoals die vrijkomen uit gasfornuizen.

De effecten op onze gezondheid

De effecten van luchtverfrissers zijn voor ieder persoon of elk dier anders. Bovendien hangt het ook af van de chemicaliën in het product. Mensen met astma of allergieën kunnen volgens de Environmental Protection Agency gevoeliger zijn voor geparfumeerde producten.

De Environmental Working Group is een in Washington gevestigde non-profitorganisatie die zich richt op onderzoek en belangenbehartiging. De organisatie beoordeelde verschillende luchtverfrissers en meer dan 75 procent van de luchtverfrissers bevatten ‘waarschijnlijk’ of ‘potentieel significante’ gevaren voor de gezondheid of het milieu. Er werd in de beoordeling rekening gehouden met de vraag of de makers van de producten de ingrediënten erin openbaar maakten.

Blootstelling aan hoge niveaus van VOS kan leiden tot verschillende gezondheidsproblemen, zoals migrainehoofdpijn, astma-aanvallen, ademhalingsmoeilijkheden en neurologische problemen. Blootstelling op korte termijn kan de ogen, keel en neus irriteren en misselijkheid veroorzaken.

Oorzaak van kanker

Na verloop van tijd kunnen de reacties op luchtverfrissers erger worden. Dat zegt Claudia Miller, emeritus-hoogleraar in de afdeling gezins- en gemeenschapsgeneeskunde aan het Health en Science Center van de Universiteit in Texas in San Antonio. „Hun chemicaliën kunnen first responders aanwakkeren in het immuunsysteem, zoals mestcellen. Zij veroorzaken allergische reacties”, zegt Miller. „Dit kan leiden tot ontstekingen, ziekten en een hogere chemische intolerantie na herhaalde blootstellingen. Zodra de cellen gevoelig zijn geworden voor VOS, worden ze vatbaarder om door hen te worden aangewakkerd.”

De grootste zorg van Sullivan zijn de chronische effecten van luchtverfrissers en schoonmaakproducten die chemicaliën bevatten die kanker kunnen veroorzaken of hormonen kunnen verstoren. „Sommige van deze chemicaliën, zoals ftalaten, hebben toxische effecten bij lage doses en lage concentraties. Ons natuurlijke hormoonsysteem is namelijk ontworpen om te reageren op lage hormoonspiegels”, zegt hij. „De hormoon-ontregelende chemicaliën maken vaak deel uit van lijsten met parfum-ingrediënten, maar ze hoeven niet openbaar te worden gemaakt.”

Zijn ‘groene’ luchtverfrissers veilig?

Volgens Sullivan kunnen luchtverfrissers met het label biologisch, niet-toxisch, groen of volledig natuurlijk nog steeds potentieel gevaarlijke chemicaliën uitstoten. Er zijn zeer beperkte gegevens over de toxiciteit van verschillende chemicaliën in alledaagse producten, voegt hij eraan toe. „Toxiciteit is echt moeilijk te beoordelen.” In hun analyse ontdekten onderzoekers van NRDC dat zelfs ‘natuurlijke’ producten giftige chemicaliën kunnen bevatten. „De regelgeving in de Verenigde Staten rond wat je in de schoonmaakproducten en zeker in luchtverfrissers mag stoppen, is vrij los”, zegt Sullivan. In de Verenigde Staten zijn makers van het product niet verplicht om alle chemicaliën in hun product bekend te maken.

Maar wat is de oplossing?

De EPA raadt aan om het gebruik van producten met een sterke geur te verminderen, vooral in binnenruimtes met slechte ventilatie. Essentiële oliën zijn misschien wel de veiligste optie om een binnenruimte lekker te laten ruiken, maar voordat je ze gebruikt, moet je eerst de ingrediënten controleren. Voor verspreidingsopties raadt Sullivan het gebruik van een rietverspreider aan, zoals stokjes die oliegeuren opzuigen en aroma’s afgeven. Een mister-type diffuser die de etherische olie in water spuit, is ook een goede oplossing. Je kunt de essentiële oliën eventueel vernevelen door middel van een spuitfles.

Wilfred Genee ‘verraadt’ onenigheid Van der Gijp en Derksen achter de schermen: ‘Wie denk jij dat je bent?’