Sharon van der Werf Gezondheid 11 mrt 2023, 20:00

Leestijd: 2 minuten

Feit of fabel over slapen? Gapen betekent altijd dat je moe bent

Het internet staat vol met mythes over slapen. In de rubriek Feit of fabel over slapen? duiken we bovenop die mythes om duidelijkheid te scheppen. Met vandaag: gapen betekent altijd dat je moe bent.

Afgelopen nacht heb je lekker geslapen en je hebt vanmorgen goed gegeten. Toch merk je dat je rond het middaguur een aantal keer achter elkaar gaapt. Betekent gapen altijd dat je moe bent, ook als het midden op de dag is en je je niet moe voelt? Metro vroeg het aan neurowetenschapper en slaapexpert Els van der Helm.

Waarom gapen we?

„Gapen is ontzettend eenvoudig en veelvoorkomend, we doen het allemaal. Toch begrijpen we nog steeds niet echt waarom mensen dat doen.” Volgens Van der Helm is er dan ook niet slechts één duidelijke reden aan te wijzen waarom we geeuwen. „Er is heel weinig onderzoek gedaan over dit onderwerp, maar uit de onderzoeken die wél gedaan zijn, kunnen we een aantal overeenkomsten halen.”

„Ten eerste wordt gapen met slaperigheid en verveling geassocieerd. We doen het vaak vlak voordat we naar bed gaan en direct als we wakker worden. Er wordt echter aangenomen dat geeuwen in dit geval geen teken is van slaperigheid, maar in feite een door de hersenen veroorzaakte reflex om je wakkerder of alerter te maken. Het blijkt namelijk dat zowel de hartslag als je alertheid kort verhoogt wanneer we gapen. Het lijkt een poging van ons lichaam om ons alert en wakker te houden.”

Jij gaapt, ik gaap

Een tweede opmerkelijke eigenschap: het werkt aanstekelijk. Van der Helm: „Als mensen iemand anders zien gapen, of wanneer ze iets lezen over het onderwerp, dan is de kans groter dat ze het zelf ook gaan doen. Uit een onderzoek van Bartholomew & Cirulli (2014) bleek dat bepaalde personen consequent meer geeuwden als reactie op een gapende video dan als reactie op andere video’s.”

Een derde reden waarom mensen de neiging kunnen hebben om te gapen, is wanneer ze snel van hoogte veranderen zoals in een vliegtuig. Je kunt met geeuwen proberen om de luchtdruk in je oren weer gelijk te krijgen. Dit kan je bewust toepassen, maar het gebeurt ook onbewust vaak al.

Gapen om je brein af te koelen?

Op internet circuleren verhalen dat je gaapt om je brein af te koelen. Hoe kijkt Van der Helm daarnaar? „Er zijn enkele onbewezen theorieën over waarom we geeuwen, zoals dat het een reflex is dat helpt om een ​​warm brein af te koelen, het zuurstofgehalte in de hersenen te verhogen of koolstofdioxide te verwijderen. Fysiologisch gezien kunnen diepe ademhalingen en open monden de hersenen enigszins afkoelen, maar het bewijs dat dit een echte oorzaak van geeuwen is, is niet overtuigend.”

Conclusie

Is gapen altijd een teken van moe zijn? Oordeel: niet waar.

Er is nog niet veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de oorzaak van gapen, maar het is voor de meeste mensen een normale reflex die niet altijd aan vermoeidheid of verveling gelinkt kan worden.

Feit of fabel over slapen? Een sigaret voor het slapen zorgt voor een betere nachtrust