Pim Pauwels Gezondheid 28 mrt 2023, 12:41

Leestijd: 4 minuten

Foto’s tonen hoe een machine borstkanker ontdekte, jaren voordat het zich ontwikkelde

Kunstmatige intelligentie, het klinkt soms behoorlijk eng, maar het kan ook veel goeds doen. Dat bewijzen foto’s die tonen hoe een programma kanker wist op te sporen in een borst van een vrouw, jaren voordat de ziekte zich uiteindelijk ontwikkelde. Het zou wel eens de redder in nood kunnen zijn voor de ruim 3000 vrouwen (en mannen) die elk jaar aan borstkanker overlijden in Nederland.

In Nederland krijgt één op de zeven vrouwen ooit in haar leven borstkanker. Bij mannen komt de ziekte ook voor, maar veel minder vaak. Alhoewel de kans op overleving relatief gezien groot is, sterven er toch nog altijd duizenden mensen aan de gevolgen van deze soort kanker, alleen al in Nederland. Maar daar zou zomaar verandering in kunnen komen nu een machine de kanker (in sommige gevallen) in een veel eerder stadium weet op te sporen dan een radioloog.

Machine weet borstkanker op te sporen via kunstmatige intelligentie

Kunstmatige intelligentie is de laatste tijd veel in het nieuws vanwege de komst van chatbot ChatGPT, die op iedere vraag antwoord lijkt te hebben. Maar via dezelfde technologie zou je op korte termijn misschien ook het antwoord kunnen krijgen op de vraag: heb ik de komende jaren een verhoogd risico op borstkanker?

Kunstmatige intelligentie wordt steeds vaker gebruikt in kankerscreeningstechnologie om potentiële problemen op te sporen, lang voordat die zich ontwikkelen tot iets schadelijks. Artsen in Hongarije behalen daarmee grootse successen, schrijft The New York Times. Daar werken ze met een machine die borstkanker weet op te sporen. Bij één geval was dat zelfs vier jaar voordat de ziekte zich daadwerkelijk had ontwikkeld.

Potentiële gevaren op röntgenfoto’s tot op de millimeter nauwkeurig opgemerkt

De machine identificeert plekken in röntgenfoto’s van de borst die artsen nauwkeuriger moeten inspecteren. Uit een studie bleek dat de technologie in staat was om potentiële gevaren tot op de millimeter nauwkeurig te ontdekken. Deze plekken konden duiden op een vroeg stadium van kanker. En wat bleek: in sommige gevallen ontwikkelden de geïdentificeerde plekken zich jaren later daadwerkelijk tot borstkanker.

Volgens The New York Times heeft het gebruik van deze technologie bij borstkankerscreening de werklast van een radioloog met ongeveer 30 procent verminderd, terwijl het aantal kankerdetecties met 13 procent is toegenomen.

Dat gebeurde soms bij enkele ‘van de meest uitdagende gevallen van kanker’. Daarbij waren de vroege tekenen van borstkanker niet door radiologen opgemerkt, terwijl de machine erin slaagde de kanker wél te identificeren, op basis van minimale kenmerken op de röntgenfoto’s.

‘Het kan een vrouw vertellen: je loopt een hoog risico op borstkanker’

De technologie wordt momenteel met groot succes gebruikt in Hongarije, terwijl artsen in de VS, het VK en de rest van Europa overwegen om het zelf te testen. Hoewel er nog genoeg hobbels te nemen zijn, kan de technologie een waardevol hulpmiddel zijn voor radiologen, zegt een professor en arts in gesprek met het Amerikaanse nieuwsstation CNN.

Deze arts Larry Norton zegt dat de zogenoemde ‘computerondersteunende detectie’ al sinds de jaren 90 bestaat. „Machines kijken naar afbeeldingen en vergelijken die met afbeeldingen die al in de machine zijn opgenomen om afwijkingen te identificeren. Maar de technologie verbetert”, vertelt hij erbij.

De arts legt verder uit dat als je foto’s vergelijkt, er vaak veel veranderingen zijn. „Die duiden niet allemaal op kanker. Wat dit werk doet, is dat het risico’s identificeert. Het kan een vrouw vertellen ‘je loopt een hoog risico om borstkanker te krijgen’ voordat je borstkanker krijgt.”

Gaat kunstmatige intelligentie in de toekomst artsen vervangen?

Of de machines uiteindelijk de artsen zullen vervangen in de toekomst? Daar gelooft hij niet in. De technologie is vooral bedoeld om menselijke besluitvormers te helpen, in plaats van medische professionals te vervangen, zegt Norton. „Want wat machines niet kunnen, is speciale tests bestellen, zoals röntgenfoto’s of MRI’s.”

Hij vindt dat we kunstmatige intelligentie moeten zien ‘als hulpmiddel voor radiologen om de beelden beter te bekijken’. „Het is geen op zichzelf staande test en het zal een radioloog niet vervangen.” Ook blijft het altijd goed om bij jezelf onderzoek naar borstkanker te doen.

Irene (20) werd doodziek door een vleesetende bacterie: ‘Ik appte naar mijn vrienden: ik ben ziek, maar wel heel vreemd ziek’