Malu Kirschbaum Gezondheid 9 mrt 2023, 16:53

Leestijd: 5 minuten

Zo kun je baarmoederhalskanker tijdig opsporen

Vanaf je 30ste krijg je als vrouw in Nederland elke 5 jaar een oproep om bij de huisarts een uitstrijkje te laten maken. Dit is een gratis bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker, waar wordt getest op de aanwezigheid van het HPV-virus. Het is niet verplicht om je te laten screenen, maar wel superbelangrijk. Meedoen aan het bevolkingsonderzoek kan de ziekte namelijk voorkomen. Toch maakt slechts de helft van de vrouwen gebruik van haar uitnodiging.

Vind je het eng om een uitstrijkje te laten maken? Of denk je dat het niet nodig is om te testen, omdat je geen klachten hebt? Lees dan even verder.

Het belang van meedoen

Ieder jaar krijgen ongeveer 800 vrouwen in Nederland de diagnose baarmoederhalskanker en daarvan overleeft meer dan een kwart het niet. Deze nare vorm van kanker is meestal het gevolg van een besmetting met het HPV-virus. Dit staat voor het humaan papillomavirus en is seksueel overdraagbaar.

Maar liefst 8 op de 10 mensen krijgt ooit in zijn of haar leven HPV. Ja, je leest het goed, ook mannen dus! Die voelen hier meestal niets van, zij dragen het virus alleen. Nu is HPV geen SOA, maar wél extreem besmettelijk. Het virus nestelt zich rondom de geslachtsdelen en je kunt het zelfs al oplopen door tegen elkaar aan te liggen.

Afwijkende cellen

Nu bestaan er wel meer dan 100 verschillende soorten HPV: van sommigen krijg je wratjes of genitale infecties, en van andere krijg je dus mogelijk baarmoederhalskanker. Daarom kun je dit virus maar beter een stapje voor zijn! Een positieve HPV-test laat alleen zien of iemand drager is van het virus. Inmiddels is het ook mogelijk om een thuistest te doen. Je stuurt dan zelf het uitstrijkje op en als er iets afwijkend wordt gevonden, word je alsnog uitgenodigd voor een uitstrijkje bij de huisarts.

Om te weten of je baarmoederhalskanker hebt, moet het uitstrijkje getest worden op afwijkende cellen door middel van cytologie. Worden hier ook afwijkingen op gezien? Dan word je mogelijk direct behandeld en kan baarmoederhalskanker voorkomen worden.

Friendly reminder

Daarom is het dus hartstikke belangrijk om te reageren op de oproep voor een uitstrijkje, of al eerder zelf het initiatief te nemen om een uitstrijkje te laten maken. Heb je last van sporadisch bloedverlies of heb je vaak last van je buik? Dan kan het geen kwaad om eerder aan de bel te trekken.

Omdat slechts de helft van de vrouwen gebruik maakt van haar uitnodiging, vraagt het KWF met een ‘friendly reminder‘ aandacht voor het belang van meedoen. Het verkleint de kans om baarmoederhalskanker te krijgen of aan de ziekte te overlijden. En het kost helemaal niks, je kunt er alleen maar een hoop ellende mee besparen.

Meestal zo gepiept

Uit onderzoek van het RIVM blijkt dat er verschillende redenen zijn om af te zien van deelname. Zo kan het een praktische reden hebben: de uitnodiging belandt onderop een stapel en het maken van de afspraak wordt vergeten. Maar ook: angst voor het onderzoek zelf, of voor de uitslag. Terwijl er niks is om bang voor te zijn.

Het onderzoek is net als een bezoekje aan de tandarts – meestal zo gepiept. En de uitslag, die kun je maar beter zo snel mogelijk horen. Het duurt meestal nog 10 tot 15 jaar voordat matige tot ernstige afwijkingen kunnen uitgroeien tot baarmoederhalskanker. Dus als je er vroegtijdig bij bent, is kans op een succesvolle behandeling vele malen groter.

Hoe werkt zo’n uitstrijkje?

Een uitstrijkje maken duurt ongeveer 10 minuten. Het is belangrijk dat je je lichaam ontspant, want dan kan het uitstrijkje zo goed mogelijk gemaakt worden. Dit doen ze met behulp van een eendenbek (tja, het is niet anders). Vervolgens wordt er een borsteltje naar binnengebracht en rondgedraaid en wordt er slijm uit de baarmoedermond gehaald.

In het slijm zitten cellen die worden weggenomen om te testen. Het maken van een uitstrijkje doet geen pijn, maar prettig is anders. Bij de meeste vrouwen is de uitslag goed en worden er geen afwijkingen gevonden: dan heb je PAP1. Hieronder vind je wat de verschillende PAP-stadia betekenen en welke actie er wordt ondernomen.

PAP1

Dit is het normale celbeeld. Er worden geen afwijkingen gezien.

PAP2

Een paar cellen zien er anders uit dan normaal. Je wordt teruggeroepen om na een halfjaar een nieuw uitstrijkje te maken.

PAP3A

Er is een kleine celafwijking te zien. Je wordt doorgestuurd naar de gynaecoloog voor nader onderzoek.

PAP3B

De cellen zijn iets meer afwijkend dan PAP3A. Je wordt doorgestuurd naar de gynaecoloog en misschien is er een behandeling nodig.

PAP4

De cellen zijn nog meer afwijkend. Grote kans op behandeling.

PAP5

Sterk afwijkende cellen, dit kan baarmoederhalskanker betekenen, maar dat hoeft niet. Er is een operatie en verdere behandeling nodig.

Door naar de gynaecoloog

Heb je een PAP2 of hoger, dan word je gemonitord om te kijken hoe het virus zich ontwikkelt.

Heb je PAP3 of hoger, dan zal de gynaecoloog met een soort microscoop de baarmoederhals verder gaan bekijken. Afhankelijk van de afwijking wordt er een geschikte behandeling gekozen.

Zo is het mogelijk dat de gynaecoloog een laagje van de baarmoedermond verwijdert. Nadat de afwijkende cellen in dat laagje zijn weggehaald, ontwikkelen er nieuwe en gezonde cellen op die plek. Bij de meeste vrouwen wordt het uitstrijkje na een behandeling weer normaal en worden er geen afwijkingen meer gevonden.

Baarmoederhalskanker voorkomen

De oproep voor het bevolkingsonderzoek is écht een afspraak die je niet wilt missen. Verder doet een goede weerstand wonderen voor je gezondheid. En door een goede weerstand krijgt het HPV-virus minder kans om zich verder te ontwikkelen. Dus: niet roken, gezond eten en veel sporten (what’s new).

Voorkomen is beter dan genezen, toch?

Kun je een schoonmaakdoekje voor de wc bij de rest van de was gooien?