Erik Jonk Gezondheid 25 jan 2023, 07:02

Leestijd: 7 minuten

Victoria Koblenko meet luchtvervuiling op schoolroute zoon: ‘Dit resultaat hadden we nooit verwacht’

Victoria Koblenko en Evgeniy Levchenko zijn, zeker sinds zij moeder en vader van Kiy zijn, veel bezig met het gezonde leven. En dan bedoelen we niet ‘Bourgondisch’. Luchtvervuiling – of liever: schone lucht – maakte nog geen onderdeel uit van dat gezonde leven. Nu wel. Het stel uit Amsterdam is geschrokken van de slechte luchtkwaliteit in de hoofdstad. Zij ondervonden dat tijdens testen met een Dyson-rugzak, waarbij zij de lucht op Kiy’s route naar school en in de klas een week lang onderzochten.

De uitslag kwam door het drukke verkeer langs de weg misschien niet helemaal onverwacht, maar was toch schrikken geblazen. Vooral in de ochtend werd een hoeveelheid stikstofdioxide ontdekt, die 52 procent hoger is dan geadviseerde 24-uurswaarden van de World Health Organisation. Metro zocht Victoria Koblenko deze week op. En vroeg de voormalig columniste van deze titel: „Waarom? En wat nu?” Iedereen zou zich de luchtvervuiling in Nederland in ieder geval moeten realiseren, zo is de mening. Misschien kun je er zelf ook nog iets aan doen.

Victoria Koblenko na drukte even in retraite

Zelf ziet Victoria Koblenko er in ieder geval héél gezond uit momenteel. Dat komt deels door de leefstijl van de actrice. Koblenko heeft zich het afgelopen jaar met ziel en zaligheid ook ook ingezet als vrijwilliger voor Oekraïne. Zij werd er geboren toen het huidige land nog onder de voormalige Sovjet-Unie viel. Dat geldt net zo zeer voor haar Evgeniy Levchenko, ex-profvoetballer en momenteel voorzitter van de Vereniging van Contractspelers. Koblenko beloonde zichzelf in december met een gezonde vakantie van drie weken met mediteren en watervasten in Costa Rica. Ze kan er weer even tegenaan. Koblenko trapt dit jaar onder meer af als gezicht – samen met Levchenko en kleine Kiy (6) – van de luchtkwaliteit-campagne van Dyson.

Dyson is een Britse fabrikant van ingenieuze huishoudelijke apparaten, een bedrijf dat ‘doorbrak’ door de beroemde zakloze stofzuiger die werd bedacht door James Dyson. Nu is daar de rugzak om luchtvervuiling te meten. De tas levert veel data op en dragers kunnen info visualiseren via de Air Quality App. De Dyson-rugzak is overigens niet voor de verkoop. De vernuftige tas bestaat om luchtkwaliteit in kaart te kunnen brengen. Hij werd in eerste instantie ontwikkeld voor het Breathe London-onderzoek, maar waait nu ook over naar Amsterdam.

Luchtvervuiling meten op weg naar school

Dyson huist ook in onze hoofdstad en daar spreekt Victoria Koblenko met Metro. Zij werkte al eerder met het bedrijf samen. De actrice is met haar gezin veel met gezondheid bezig („dit weekend hebben mijn ‘man’, Kiy en ik nog in het koude IJ gelegen”), maar luchtkwaliteit, luchtvervuiling en het meten daarvan was nog niet op hun pad gekomen. „We letten op goed eten, goed slapen en dingen zoals zwemmen in het IJ. Lucht was voor ons een blinde vlek.”

Nu konden zij met de rugzak een week lang meten. Op de route van 1 kilometer naar school, die zij normaal gesproken per fiets, maar nu te voet aflegden; en op de school van Kiy. Koblenko: „We hadden het vermoeden dat elke dag langs een drukke weg moeten, niet al te best zou zijn. We waren daarom blij dat we het konden onderzoeken. Auto’s staan stil, vooral voor een brug die elke ochtend open staat. We zijn echter meer dingen gaan meten, bijvoorbeeld wat er gebeurt al je thuis kookt (Metro schreef vorige week nog over koken op gas, iets wat in huize Koblenko niet aan de hand is).” „En”, ze moet er zelf wat om lachen, „we zijn fervent liefhebbers van geurkaarsen. Bij het meten zagen we dat er na het kaarsen branden ‘s avonds een gigantische piek was als het om luchtvervuiling gaat. Die piek verdwijnt echter snel als we voor het slapen gaan de ramen even open zetten.”

‘Kaarsen branden is niet crimineel’

Iets veranderen door een constatering met de slimme rugzak, kon ook op school. Victoria: „Als luchtvervuiling daar komt door lijmen of verven, dan is het heel makkelijk te verhelpen door een raam open te zetten. Dat deed je misschien al weleens, maar als je de grafiek door de meting ziet, dan doe je het raam veel vaker open. De rugzak maakt het toegankelijk en inzichtelijk. En thuis is het echt niet crimineel om kaarsen te branden, maar hoeveel mensen zetten daarna een raam open? Ik moet eerlijk zeggen, als ik alleen thuis was deed ik dat niet. Dat is echt Lev z’n inbreng. Ik was dat weer benieuwd of uitlaatgassen van de drukke weg naar school opstijgen. Wij wonen namelijk vier hoog en heeft dat ventileren überhaupt zin met al die gassen in de stad? Gelukkig blijkt vier hoog hoog genoeg om frisse lucht binnen te laten.”

Luchtvervuiling ernstig

„We hadden echter nooit gedacht dat de luchtvervuiling richting school zo extreem was”, geeft Victoria Koblenko toe. Schrok zij ervan? „Nou ja, ik wist dat het niet goed zou zijn. In de stad wonen is sowieso qua lucht niet goed, laat ik dat vooropstellen. Maar waar wij wonen, waait het heel hard. Dus grote zorgen had ik niet. In de stad blijven wonen is een afweging, het heeft voor een kind ook voordelen.”

Er zijn weinig tot geen voordelen als je naar cijfers kijkt. Volgens het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) wonen in Nederland 1,5 miljoen basisschoolkinderen. Zij worden volgens Dyson blootgesteld aan luchtvervuiling. Het Longfonds stelt dat kinderen 17.000 tot 30.000 ademhalingen per dag doen. Dat hun longen nog in ontwikkeling zijn en dus zijn de kinderen extra kwetsbaar voor luchtverontreiniging.

Soms zijn dingen eenvoudig

Voor de video liepen Victoria, Evgeniy en Kiy zoals gemeld, normaal pakt het gezin voor de dagelijkse gang naar school de fiets. Het is gelijk ook een tip, want soms zijn dingen eenvoudig. Denk aan dat raam even openzetten. Koblenko: „Britse experts die de rugzak hebben ontwikkeld, zeggen over zo’n weg met luchtvervuiling: probeer zo kort mogelijk op die plek te zijn. Als het niet te vermijden is, dan is er soms een sluiproute. In onze situatie is dat zo, die route gaan wij nu vaker nemen. We kunnen natuurlijk niet met een helikopter naar school. Oh wacht, een elektrische helikopter natuurlijk, haha.”

Nog een ‘oplossing’ tegen al die luchtvervuiling voor de ‘familie Koblenko’: „Naar het bos of het strand gaan. Dat ligt misschien erg voor hand, maar zie het wel als compensatie. Als je gezond gaat eten, zal niemand zeggen dat je nooit meer een chocolaatje mag eten. Maar gaat Kiy vijf keer per week langs die weg met luchtvervuiling naar school, dan zorg ik er voor dat we in het weekend zeker een paar uur in het bos, een park of op het strand zijn om te compenseren. Zo wordt het niet meer alleen maar plezier hebben, maar ook een manier van leven. Maar ja, Kiy vindt het sowieso wel leuk. Die is er zich helemaal nog niet van bewust natuurlijk.”

Navolging actie Victoria Koblenko en Evgeniy Levchenko

Leuk en goedbedoeld zo’n actie, zul je misschien zeggen. Maar levert de video en de metingen van Victoria Koblenko en Evgeniy Levchenko ook nog iets concreets op? Jazeker, vandaag al. Dyson opent namelijk het School Donatie Programma in Amsterdam. Voor dit programma kunnen scholen zich inschrijven voor een lespakket over luchtkwaliteit. Scholen die meedoen krijgen ook luchtreinigers om real-time de luchtvervuiling te meten. In totaal worden tien scholen voor het lesprogramma geselecteerd.

Dan zit Victoria Koblenko op hete kolen. Een blik op de tijd laat zien dat zij Kiy van school moet halen. Voor even weer op weg naar de luchtvervuiling dus, maar de bewustwording daarover is inmiddels groot. Tijd voor, zo hoopt zij van harte, de rest van Nederland.

Kort lontje? Dragen van smartwatch kan woedeaanval voorkomen