Pim Pauwels Gezondheid 17 jan 2023, 17:02

Leestijd: 5 minuten

Jonger worden? ‘Ouderdom is terug te draaien’, blijkt uit baanbrekende studie

Ouder worden we allemaal, maar leuk is anders. Al sinds de mens bestaat doen we er alles aan om dat verouderingsproces tegen te gaan. Crèmes, pilletjes, botox en andere middeltjes tot aan goed slapen, gezond eten en niet roken aan toe, mensen doen allerlei dingen om het proces van ouderdom te vertragen.

Maar is er over niet al te lange tijd mogelijk een nieuwe manier om veroudering tegen te gaan? Volgens een baanbrekende studie, die eind vorige week werd gepubliceerd in wetenschappelijk tijdschrift Cell, misschien wel. „Veroudering blijkt een proces dat je kunt omkeren”, zegt anti-verouderingsexpert David Sinclair tegen CNN. „Het maakt niet uit of het lichaam 50 of 75 jaar oud is, gezond of ziek.”

Oude, blinde muizen werden weer jong

De onderzoeker van de Harvard Universiteit deed experimenten bij muizen in laboratoria in Boston. Door het ‘herprogrammeren’ van hun genen (stukjes van het DNA) zag de hoogleraar genetica dat oude, blinde muizen hun gezichtsvermogen terugkregen, nieuwe hersenen ontwikkelden én nieuw spierweefsel opbouwden. Er gold ook een omgekeerd effect bij jonge muizen. Zij werden voortijdig verouderd.

De uitkomsten van de experimenten zijn baanbrekend, legt de onderzoeker aan CNN uit, die maar liefst 13 jaar aan de studie werkte. Volgens hem weerspreken de uitkomsten de huidige theorieën over ouderdom.

Momenteel hebben veel wetenschappers de overtuiging dat veroudering het resultaat is van genetische mutaties die geleidelijk ons lichaam aantasten. Daardoor ontstaat uiteindelijk een ‘kerkhof aan beschadigd celweefsel’. Dat celweefsel zorgt voor allerlei verouderingskenmerken, achteruitgang en aandoeningen en dat proces is onomkeerbaar.

Onderzoeker over ouderdom: ‘Ons DNA kan opnieuw worden geactiveerd’

Maar volgens onderzoeker Sinclair zit er wat anders achter ons ouderdomsproces. „Er is geen sprake van een kerkhof aan celweefsel. Het is ook niet alleen de schade aan onze genen die ervoor zorgt dat we oud worden”, zegt hij. „Het is eerder het verlies van het vermogen van een lichaamscel om je oorspronkelijke DNA af te lezen, waardoor een lichaamscel vergeet hoe hij moet functioneren.”

Volgens hem maakt iedereen een reservekopie aan van zijn of haar DNA. Die kopie raken we steeds meer kwijt. Niet omdat die kopie daadwerkelijk is verdwenen, maar omdat onze cellen steeds meer de instructies missen om die kopie op te rakelen en af te lezen. Daardoor worden we oud en krijgen we – om maar een voorbeeld te noemen – grijze haren.

Maar het goede nieuws is: ons DNA-kopie kan opnieuw worden geactiveerd. Dat heeft Sinclair namelijk eigenhandig gedaan bij muizen door een biologische schakelaar aan te zetten.

Ouderdom tegengaan door cellen ‘opnieuw op te starten’

Het ouderdomsproces wist hij bij de dieren om te keren door de cellen opnieuw te leren hoe ze bij het oorspronkelijke DNA moesten komen. Op die manier konden ze de DNA-kopie weer aflezen. Sinclair vergelijkt het proces met een oude computer, zegt hij tegen CNN. Zo’n computer kan door veroudering soms softwareprogramma’s niet meer openen. De programma’s raken beschadigd en moeten dan opnieuw worden opgestart, zegt Sinclair.

Maar wij kunnen onszelf niet opstarten. Dat moet van buitenaf gebeuren. Dus dat is wat hij deed bij de oude, blinde muizen door wat te sleutelen aan hun lichaamscellen en genen. Hun jeugdigheid zat nog ergens diep van binnen verscholen. Het waren de cellen die het vermogen misten om die jeugdigheid op te rakelen en door het opnieuw opstarten lukte dat weer.

Roken en chronisch slaapgebrek zorgen voor ouderdom

Je hebt zelf ook invloed op het aan- en uitzetten van je DNA. Als je bijvoorbeeld veel rookt of last hebt van chronisch slaapgebrek, raken de cellen in je lichaam in paniek. Daardoor raken de epigenomen, de deeltjes die op elk DNA-gen zitten en ze instructies geven, afgeleid, legt onderzoeker Sinclair uit tegen CNN.

„Want in plaats van je cellen controleren, moeten ze die nu repareren. Daarna vinden de epigenomen niet allemaal hun weg terug. Sommige van deze cellulaire stukjes raken hun weg naar huis kwijt. Na verloop van tijd is het net een pingpongwedstrijd, waarbij steeds meer ballen op de vloer belanden.”

Reservekopie in je lichaam die je kunt resetten

Hoe meer epigenomen hun weg naar huis zijn kwijtgeraakt, hoe minder goede instructies er zijn om het oorspronkelijke DNA te lezen. Daardoor krijgen mensen die niet gezond leven, vaak sneller te maken met ouderdomskenmerken. Maar dan komt het verbazingwekkende: „Er is een reservekopie van de software in je lichaam die je kunt resetten”, zegt onderzoeker Sinclair.

„We kunnen het verouderingsproces terugdraaien, wat laat zien dat het systeem intact blijft. Er is een reservekopie. De software moet alleen opnieuw worden opgestart.” Volgens een co-auteur zal de studie „de manier veranderen waarop we naar het proces van veroudering kijken. Ook verandert dit de manier waarop we ziekten behandelen die verband houden met veroudering.” De mede-auteur doelt dan onder meer op hartklachten of dementie.

‘Niet meer de vraag of verjonging mogelijk is, maar meer wanneer’

Hoe we de resetknop indrukken bij mensen is nog niet bekend. „Op dit moment weten we alleen dat we de schakelaar kunnen omdraaien, niet hoe. We laten zien waarom software in ons lichaam beschadigd raakt en hoe we het systeem opnieuw kunnen opstarten door op een resetknop te tikken. Die knop herstelt het vermogen van de cel om DNA weer correct te lezen.”

De volgende stap is om het verjongen van cellen bij mensen uit te testen. Tegen het Amerikaanse tijdschrift TIME zegt Sinclair dat dat slechts een kwestie van tijd is. „We begrijpen nog altijd niet hoe verjonging echt werkt, maar we weten wel dát het werkt. Als ik nu een ouder persoon zie, zie ik ze niet als oud, maar beschouw ik ze als iemand wiens systeem opnieuw moet worden opgestart. Het is niet meer de vraag of verjonging mogelijk is, maar wanneer.”

Kamp je met overgewicht of obesitas? Tips om op een simpele manier kilo’s te verliezen