Sharon van der Werf Gezondheid 15 mrt 2022, 18:15

Leestijd: 3 minuten

Feit of fabel over koffie: koffie is lang niet zo verslavend als we denken

Het zwarte goud, een bakkie pleur, troost of slobber: zomaar een greep uit de benamingen die wij voor een kopje koffie hebben. Het oppeppende drankje speelt een grote rol in ons leven. Toch dwalen er nog veel fabels over dit onderwerp op het internet rond. Tijd om daar verandering in te brengen. In de rubriek Feit of fabel over koffie gaan we in gesprek met experts om de waarheid boven tafel te krijgen. Met vandaag: hoe verslavend is koffie eigenlijk?

Voor veel Nederlanders (en uiteraard ook op talloze andere plekken in de wereld) hoort een kopje koffie nou eenmaal bij ons ochtendritueel. Maakt ons dat allemaal verslaafd, of valt dat allemaal wel mee? Metro spreekt erover met voedingswetenschapper en epidemioloog Trudy Voortman.

Verslaafd aan koffie

Stel, je drinkt elke ochtend een kopje koffie. Dag in, dag uit. Ben je dan verslaafd? „Daar durf ik hardop ‘nee’ op de zeggen”, lacht Voortman. „Als we het hebben over een verslaving, dan spreken we eerder van problematisch middelengebruik. Vaak zijn verslavingen ook slecht voor je gezondheid of voor je sociale contacten. Bij koffie is dat niet aan de orde, een paar kopjes koffie per dag is juist gezond!”

Daarnaast stelt de voedingswetenschapper dat „er weinig mensen zijn die een koffiekiosk of supermarkt overvallen”. Dit is iets wat bij een andere heftige verslaving wel voor zou kunnen komen. „Bij koffie is hier absoluut geen sprake van en dat maakt het drankje dus niet zo verslavend als we soms denken. Daarbij worden er niet dezelfde hersengebieden geactiveerd als we kijken naar de verslavingsgevoeligheid.”

Afkicken van cafeïne?

Toch lijken we wel te maken te krijgen met ontwenningsverschijnselen als we willen stoppen met het drinken van koffie. Volgens de voedingswetenschapper komt die afhankelijkheid door de cafeïne in het drankje. „Je ziet wel eens dat mensen in het weekend of op vakantie geen koffie drinken en dan ineens hoofdpijn krijgen. Als je elke dag cafeïne binnenkrijgt, dan kan jouw lichaam daar zeker een beetje aan wennen. Het kan in dat geval dus gebeuren dat je er ontwenningsverschijnselen van krijgt, maar die zijn in de meeste gevallen vaak ook snel weer voorbij.”

Over welke ontwenningsverschijnselen hebben we het eigenlijk? „Koffie zorgt voor een iets hogere bloeddruk en vernauwing van de bloedvaten en op momenten dat je geen koffie drinkt verwijden die bloedvaten weer iets. Dat kan leiden tot hoofdpijn.” De meeste mensen hebben hier volgens Voortman overigens geen last van.

Ook zou je je wat vermoeider kunnen voelen omdat koffie een opwekkend effect heeft, maar dat is volgens haar niet goed objectief aan te tonen. „Je kunt al snel te maken krijgen met een placebo-effect: mensen dénken bijvoorbeeld dat ze vermoeider zijn, omdat ze weten dat ze geen koffie hebben gedronken.”

Volgens Voortman speelt ook ons gedrag een grote rol in de drang naar koffie. „Elke ochtend koffie drinken is een gewoonte, en we willen onze gewoontes graag zo houden. En dat is ook helemaal prima, want het past prima in een gezond voedingspatroon. We associëren het drankje ‘s morgens ook met lekker wakker worden en vrolijk opstaan. Het is echt een standaard ochtendritueel geworden.”

Conclusie

Is koffie verslavend? Oordeel: nee. In principe valt koffie niet onder de noemer ‘verslavend’, omdat er geen sprake is van problematisch middelengebruik. Eventuele ontwenningsverschijnselen zijn vaak licht en treden niet bij iedereen op. Ook is het drinken van het oppeppende drankje niet slecht voor je gezondheid of voor je sociale contacten. Als je dagelijks een paar kopjes drinkt, ben je dus niet meteen verslaafd.

5 feiten en fabels over sport: welke moet je niet (meer) geloven?