Livia Guldie Eten & drinken 6 apr 2025, 15:36

Leestijd: 3 minuten

Te hoge temperaturen of beschadigingen? Dit zijn dé momenten om je pan te vervangen

Een goede pan is een investering, maar soms is het ook tijd om een pan simpelweg weg te gooien. Na langdurig gebruik kunnen pannen niet alleen minder effectief worden, maar ook mogelijke gezondheidsrisico’s met zich meebrengen. Is de anti-aanbaklaag beschadigd? Dan kan dat het moment zijn om een pan te vervangen.

Dit zijn tekenen waar je op moet letten als je vaak dezelfde pan gebruikt en in hoeverre PFAS hier invloed op heeft.

Gevaar van een anti-aanbaklaag

Een anti-aanbaklaag is aan de ene kant goed en aan de ene kant ook weer niet. Positief is dat deze laag voorkomt dat voedsel aanbrandt, dankzij de water-, vet- en vuilafstotende eigenschappen. Veel anti-aanbakpannen bevatten PFAS, dit herken je aan de zwarte coating. Dit kunststofmateriaal maakt bakken gemakkelijker, maar brengt ook risico’s met zich mee.

Een veelgehoorde zorg is dat de anti-aanbaklaag loslaat en kleine deeltjes in het eten terechtkomen. Dit kan ook daadwerkelijk gebeuren. Toch is er volgens het RIVM geen direct gevaar bij ‘normaal gebruik’. Pannen met een PTFE-coating, ook wel teflonpannen genoemd, zijn veilig zolang ze niet te hoog worden verhit en onbeschadigd blijven. Hoewel er dus kleine hoeveelheden PFAS in deze pannen kunnen vrijkomen, zijn deze in zulke kleine hoeveelheden niet per se gevaarlijk.

Een hoog gehalte PFAS is wel gevaarlijk: PFAS kan leverschade veroorzaken, het immuunsysteem verzwakken en schadelijk zijn voor voortplanting en ongeboren baby’s. Langdurige blootstelling kan het risico op ziekten verhogen en mogelijk kankerverwekkend zijn.

Schade aan pannen voorkomen

Om mogelijke gezondheidsrisico’s te vermijden, is het dus verstandig om oververhitting te voorkomen. PTFE, de pannen met PFAS, blijft stabiel tot 260 graden Celsius, wat boven de temperatuur ligt waarop eten verbrandt. Want hoewel PFAS niet altijd slechte gevolgen hoeft te hebben, is aangebrand eten zeker niet gezond. ​Verbrand voedsel bevat schadelijke stoffen zoals PAK’s en acrylamide, die bij hoge inname kankerverwekkend kunnen zijn. Het Voedingscentrum adviseert daarom zwarte randjes van eten te vermijden om gezondheidsrisico’s te beperken

Wie helemaal geen PFAS in de keuken wil, kan kiezen voor ijzeren, keramische, gietijzeren of koperen pannen. Bij die pannen is dan wel weer meer boter of olie nodig om aanbranden te voorkomen.

Wanneer gooi je pannen dan weg?

Het is hoe dan ook handig om op te letten op hoe goed de pan nog functioneert: komen je ingrediënten minder makkelijk los van je pan, vergeleken met toen de pan net nieuw was? Simpel: je anti-aanbaklaag is versleten en hoog tijd dus om een nieuwe pan te kopen.

Hoewel PFAS dus niet snel vrijkomt, kan dit wel gebeuren als je met verkeerd keukengerei gaat koken; dat is dus nog een nadeel aan PFAS-pannen. De anti-aanbaklaag is vrij zacht en daardoor gevoelig voor slijtage. In de gebruiksaanwijzing wordt daarom afgeraden om metalen keukengerei te gebruiken of de pannen af te wassen met een schuurspons. Doe je dit toch, dan kunnen er krassen in de anti-aanbaklaag van je pan ontstaan. De PFAS die daarbij vrijkomt, belandt vervolgens in het milieu of in je lichaam.

Hoewel het RIVM een hoog risico met PFAS-pannen minder benadrukt, raadt de organisatie wel aan om versleten pannen snel te vervangen. Kortom, als je pan niet meer goed bakt, de anti-aanbaklaag versleten is, er krassen of verkoling zijn, is het tijd om de pan te vervangen.

Zo schadelijk is koken op gas

Is het Nederlands drinkwater zo schoon als we denken? ‘Giftige chemicaliën’

Reacties