Jelmer Visser Eten & drinken 19 okt 2018, 16:30

Leestijd: 4 minuten

Vaarwel vinkje! Welk label moet nu op boodschappen?

De groene en blauwe vinkjes die een aantal jaar op verpakkingen hebben gezeten, behoren sinds vrijdag definitief tot het verleden. De vinkjes zouden slechte informatie bieden en zelfs misleidend zijn.

Toch heeft driekwart van de consumenten wel degelijk behoefte aan een systeem dat hen helpt om gezonde keuzes te maken, weet de Consumentenbond. In veel landen wordt met een kleurig keurmerk gewerkt om de gezondheid van eten en drinken in een oogopslag duidelijk te maken.

Vaarwel vinkje

Weinig mensen zullen rouwig zijn dat de vinkjes vanaf nu verboden zijn om op verpakkingen te zetten. Het groene vinkje voor ‘gezonde keuze’ en blauwe vinkje ‘bewuste keuze’ zou meer vragen veroorzaken dan duidelijkheid verschaffen. Bovendien bleken voedselfabrikanten zoals Unilever een flinke vinger in de pap te hebben bij het al dan niet toewijzen van een vinkje. Bovendien was een vinkje niet verplicht en kon deze worden gekocht.

Het Voedingscentrum lanceerde in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid de app ‘Kies Ik Gezond?’, waarmee individuele producten met een scan op de smartphone een oordeel krijgen. Toch is dit volgens veel consumenten niet genoeg, zij willen ook een label op de verpakkingen zien. Dit blijkt uit een onderzoek van de Consumentenbond in april.

Hoe moet het dan wel? In dit onderzoek werd de ondervraagden tevens voorgelegd of zij voorstander zijn van een stoplicht of energielabel. 69 procent vond het stoplicht een (zeer) goed systeem en 62 procent beoordeelde Nutri-score met (zeer) goed. De EU wil ook graag een universeel en verplicht gezondheidskeurmerk voor boodschappen in al haar lidstaten. Er zijn twee kandidaten: een Brits stoplicht en een Frans energielabel.

Calls for food manufacturers to be forced to put traffic light nutrition labels on the front of every product pic.twitter.com/YFFwFDzBq0

— LBC (@LBC) September 17, 2016

Britse stoplicht

Het Britse stoplicht is misschien wel het bekendste label dat wordt toegepast. Al meer dan vijf jaar wordt aan de hand van de kleuren rood, oranje en groen op verpakkingen beoordeeld of het artikel gezond is of niet. Calorieën, verzadigde vetten, onverzadigde vetten, suiker en zout krijgen hierin elk een kleur. Groen is niks aan de hand, oranje is oppassen en rood is (te) veel. Een groot voordeel hiervan is dat je per ingrediënt kan zien of het een gezonde keuze is of niet, dit is een stuk gedetailleerder dan bij het Franse systeem.

Aanvankelijk was het keurmerk erg streng, maar de maatstaven werden soepeler toen in maart 2017 fabrikanten als Coca-Cola, Mars, Mondelez, Nestlé, PepsiCo en Unilever (alweer) zich met de kleurcodes gingen bemoeien. Zij zouden zeer soepele voorwaarden voor hun eigen producten hanteren waardoor ‘rode stoplichten’ nauwelijks meer voorkomen.

Dit deden zij door zeer kleine porties op de verpakking te zetten met als argument dat ze het eten van kleinere hoeveelheden willen promoten. Voedingswaakhond Foodwatch was aanvankelijk voorstander van dit systeem maar is hier dit jaar op teruggekomen. De fabrikanten zijn in elk geval om en zouden dit Britse stoplichtsysteem graag in heel Europa willen invoeren.

Así serían la nuevas etiquetas con el sistema NUTRI-SCORE aprobado en Francia. pic.twitter.com/LaaJ1s1Hom

— sinAzucar.org (@SinAzucarOrg) March 27, 2017

Frans energielabel

Nutri-score is het beste te vergelijken met een energielabel voor een woning. Voedingproducten krijgen een classificatie van A t/m E die is voorzien van een bijpassende kleur. Het energielabel voor eten en drinken is vorig jaar geïntroduceerd in Frankrijk en sinds vorige maand wordt het systeem ook in België gebruikt.

In tegenstelling tot stoplicht, is hier alleen een ‘totaalscore’ zichtbaar en niet zoals bij het stoplicht vier afzonderlijke kleuren. Een algoritme meet de mate van ongezonde ingrediënten per product en komt zo uit op een score A t/m E. De uitslag is gebaseerd op de hoeveelheid calorieën, suikers, verzadigde vet, zout, eiwit, vezels, fruit, groente en noten in het product.

Veel dieetwetenschappers, Frankrijk en Foodwatch willen Nutri-Score in alle landen van de Europese Unie invoeren. Dit systeem zou het meest objectief zijn en niet gesteund worden door een paar fabrikanten, zodat elk artikel een eerlijke beoordeling krijgt. De fabrikanten zijn echter minder enthousiast over het label en lobbyen in Brussel om het stoplicht in te voeren.

Op dit moment is deelname aan zowel Nutri-Score als het stoplicht niet verplicht, voedingsproducenten kunnen er zelf voor kiezen mee te doen. Veel consumentenorganisaties en voedingsdeskundigen zijn juist wel voorstander van een verplicht label op alle producten. Dit zou meer duidelijkheid verschaffen.