Iris Hermans
Iris Hermans Duurzaamheid 24 nov 2020, 
Leestijd: 5 minuten

Boer en milieuactivist hebben elkaar eindelijk gevonden: statiegeld op blikjes

foto van zwerfafval
Zeg je zwerfafval, dan zeg je blikjes. Foto: ANP

De populairste milieumaatregel ooit wordt het genoemd en een die twee werelden voor even samenbrengt. Want of het nou om zwerfblikjes in de bosjes of om vlijmscherpe stukjes van (per ongeluk) gemalen blikjes in koeienvoer gaat, het moet stoppen, vindt zowel milieuactivist als boer. Ook zo’n beetje álle gemeentes, die klaar zijn met het dweilen met de kraan open en de hoge schoonmaakkosten pleiten voor hetzelfde: statiegeld op blikjes.

Om de besluitvormers in Den Haag een extra duwtje in de goede richting te geven, start vandaag de campagne vanuit de Statiegeldalliantie. Ruim 140 partners doen mee (and counting), van gemeente Venlo tot de Consumentenbond en LTO Nederland. Een hashtag kan natuurlijk niet ontbreken: #StatiegeldYesWeCan.

Blikjes

‘Yes We Can!’ heet de campagne die vandaag wordt gelanceerd. Beter goed gejat van Obama, dan slecht bedacht, beaamt Tom Zoete van de Statiegeldalliantie. En dan zit er ook nog een leuke woordspeling in, want can betekent blikje en laat dat nu nét het hete hangijzer zijn: statiegeld op blikjes. Iets waar Coca-Cola in 1955 waarschijnlijk hard om had moeten lachen, toen ze hun eerste blikje de markt in wierpen. Nu heeft het miljardenbedrijf laten weten dat het vóór het zogenaamde ‘deposit return system’ op Europees niveau is. Het gaat dan ook best aardig, met het algehele statiegeldsysteem, ook in ons land.

View this post on Instagram

A post shared by Natuur & Milieu (@natuurenmilieu)

Zo komt er vanaf juli 2021 al statiegeld op kleine plastic flesjes, maar toch kan het nog aardiger in BeNe, of: ons land en België. De krachten zijn dan ook gebundeld in de alliantie, legt Vlaming Zoete uit. En die telt ruim 1000 partners, van gemeente Dronten tot Plastic Soup Foundation en supermarktketen EkoPlaza (en van alles er tussenin) en net zoals allianties in de wereldoorlogen, is de gedachte erachter om samen sterk(er) te staan tegen de gemeenschappelijke vijand. Niet Duitsland dit keer, een land overigens waar al jarenlang statiegeld op blikjes zit – „en je geen blikje in de berm zult vinden” -, maar zwerfafval.

Lees ook: De Afvalbutler vinden behalve heel veel blikjes ook totaal andere dingen tijdens het prikken

‘Goodwill is er’

Zelf werkte Tom Zoete jarenlang voor de Vlaamse groene partij, drinkt hij zelden tot nooit uit blikjes – „ik drink liever water van de tap, uit zo’n Dopper” – en zit hij sinds drie jaar in het Recylcing Netwerk Benelux, een van de oprichters van de Statiegeldalliantie. „Maar ik wil mezelf liever niet naar voren schuiven, het gaat om het statiegeld…”

Het doel van de „enthousiaste campagne”, zoals hij Yes We Can omschrijft, is de beleidsmakers in het kabinet een extra duwtje in de goede richting te geven. De goodwill is er, volgens Zoete, „samen met alle gemeenten, organisaties en bedrijven willen we de politici aanmoedigen om nu door te pakken, en statiegeld op blikjes snel in de wetgeving te zetten.”

Go, Stientje

Dit kan zelfs nog deze regeerperiode, zegt hij hoopvol. Want ook al staat het beslismoment pas gepland voor het najaar 2021, het zou hem niet verbazen als dat al eerder gebeurt, net zoals met de plastic flesjes.

„Tellingen door Rijkswaterstaat tonen nu al dat het aantal blikjes in de natuur niet daalt, maar sterk stijgt, met wel negentien procent.” Hij verwijst vervolgens naar een recent interview met staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat Stientje van Veldhoven in het AD​. „Daarin zei ze dat overwogen kan worden om de beslissing begin 2021 te nemen, en dat is dus heel positief.”

Boeren

Het is absoluut niet weer de zoveelste campagne van milieuorganisaties, benadrukt Zoete meermaals tijdens het gesprek. Ruim 140 partners staan achter de campagne. Ook LTO Nederland en andere ‘niet-klassieke’ partners, zoals Zoete deze noemt, zijn ‘in’. Mooi nieuws, vindt ook hij: „De dag dat milieuorganisaties en boeren hetzelfde willen, is gekomen.”

LTO Nederland ziet het statiegeld liever gisteren dan vandaag op de blikjes. Het verband is in eerste instantie misschien moeilijk te leggen, maar hoe meer Red Bull (en andere) blikjes achteloos worden weggegooid, hoe meer koeien (en ander vee) ziek worden. „Het maaien van blikjes die dan in vlijmscherpe stukjes in het veevoer terechtkomen, is een reële zorg”, vertelt Jeannette van de Ven van LTO Nederland, die de afgelopen jaren veel klachten en vragen van hun leden – tuinders en boeren – hoorde. „De statiegeldalliantie probeert hier op een constructieve manier aandacht voor te vragen bij verschillende partijen en dat kunnen wij van harte ondersteunen. Het zou positief zijn als het huidige kabinet nog een beslissing nam omtrent statiegeld op blikjes.”

‘Het werkt’

Een overgrote meerderheid van de Nederlanders wil dat er statiegeld op blikjes komt, zegt ook ​Sandra Molenaar, directeur Consumentenbond. „Uit onderzoek onder onze leden blijkt dat 75 procent van de consumenten voorstander is van statiegeld op blikjes. Consumenten begrijpen niet waarom zo’n voor de hand liggende, bewezen effectieve maatregel als statiegeld niet gewoon snel ingevoerd wordt.” Iets wat in veel andere landen al lang is gedaan, vervolgt statiegeldman Tom Zoete.

„Het is ook niet zo dat het is uitgevonden door een of andere wonderdokter. Het concept bestaat al jaren en in alle landen waar het al is ingevoerd, hebben ze het nooit afgevoerd. Dat toont dat het werkt. Als je bijvoorbeeld door Kopenhagen, Berlijn of Oslo loopt, valt het daar gewoon op hoe proper het is. Je zult er geen blikje op straat tegenkomen. Ik denk ook dat we daar steeds meer waarde aan gaan hechten, zeker in deze tijd.”

Weerstand

De weerstand kwam lange tijd vooral vanuit frisdrankproducenten en de supermarkten, maar er gloort hoop aan de horizon. „De European Federation of Bottled Waters en Unesda Soft Drinks Europe hebben onlangs verklaard voor een statiegeldsysteem te zijn”, weet Zoete. De aarzeling ligt nu nog vooral bij supermarkten. Maar ook zij hebben baat bij een snelle (positieve) kogel door de kerk, meent hij, want al is het nog koffiedik kijken, de kans dat het er gaat komen, is zeker niet klein, „maar never say never”, zegt hij voorzichtig. Op dit moment zijn supermarkten al bezig met de voorbereidingen om de inzameling van kleine flesjes te organiseren en te kijken of er bijvoorbeeld een extra statiegeld-machine nodig is. „Als er nu ook statiegeld op blikjes komt en supermarkten dit op tijd weten, kunnen ze die investering in een keer doen. Twee vliegen in een klap.”

Foutje gezien? Mail ons. Wij zijn je dankbaar.