Roos Ravensbergen Lifestyle 3 mrt 2024, 10:43

Leestijd: 7 minuten

Leven op z’n kop: ‘Die ochtend was alles plotseling stil: het leger had de macht overgenomen’

In onze rubriek Leven op z’n kop gaan we in gesprek met mensen die iets hebben meegemaakt wat de koers van hun leven drastisch veranderde. Een tragisch ongeluk, afkicken van een verslaving of het verlies van een kind. Deze week: Rianne, zij maakte in 2021 de staatsgreep in Myanmar mee.

Naam: Rianne
Leeftijd: 34
Gebeurtenis: woonde al acht jaar in Myanmar toen het leger een staatsgreep pleegde

Leven op z’n kop: Rianne vluchtte uit Myanmar door staatsgreep

Als Rianne net haar studie Business Economics heeft afgerond, ze is dan 24 jaar oud, solliciteert ze bij een groot internationaal bedrijf. Het bedrijf heeft vestigingen op bijna elk continent en in welk land je terechtkomt als je wordt aangenomen, weet je vooraf niet. Voor Rianne was de plek van bestemming Myanmar, waar het internet op dat moment, in 2014, voor het eerst werd aangelegd. „Het is alsof je terug in de tijd ging en het was ook nog eens een grote cultuurshock”, vertelt ze Metro via de telefoon. „Maar ik dacht meteen: let’s go.”

In het land waren net de eerste democratische verkiezingen aangekondigd, het militaire regime had het land opengesteld voor telecom- en internetproviders: er was een verandering gaande. Rianne: „Toen ik daar kwam, in 2013, was het echt nog ongerept. De westerse invloeden waren niet of nauwelijks aanwezig en van toerisme was nog niet veel sprake. De toeristen die er wel waren, gingen dan bijvoorbeeld ook naar Noord-Korea, echt van die avonturiers. Myanmar was best wel lang compleet geïsoleerd.”

De nieuwe democratie zorgde voor vrede en een einde aan de isolatie van het land. Het internet groeide razendsnel, toerisme kwam op gang en grote internationale bedrijven openden hun eerste vestigingen in Myanmar. „Het was een ontzettend optimistische tijd, waarin iedereen vol enthousiasme aan nieuwe projecten begon. Ik ben toen ook mijn eigen online marketing bureau begonnen. Terwijl ik voor 6 maanden naar Myanmar kwam, werd het zo 8 jaar.”

Qua veiligheid in het land kan het wisselend zijn, vertelt Rianne. „Myanmar is onderverdeeld in verschillende provincies, maar ook verschillende etniciteiten. Het hangt er heel erg vanaf waar je naartoe gaat of het gevaarlijk is of niet.” Zo noemt ze dat het op dit moment in Yangon, de grootste stad van het land, relatief rustig is. „Vrienden zeggen dat het daar bijna voelt alsof het normale leven terug is. Maar vrienden in andere gebieden zeggen dat er daar hele dorpen worden platgebrand en gebombardeerd.”

‘Het was plotseling helemaal stil’

Uiteindelijk kan ze goed haar draai vinden, ze blijft er acht jaar wonen. Zelfs toen de staatsgreep plaatsvond, was ze vastbesloten zich niet ‘weg te laten jagen’. „De weken voor de staatsgreep kwam er een gerucht naar buiten dat het leger zoiets van plan was. Dat is heel raar, want een staatsgreep komt vrijwel altijd onverwacht.” In Myanmar is op dat moment sprake van een democratie, het leger verdween naar de achtergrond. Ze hadden nog wel een meerderheid in het parlement en konden dus wetten tegenhouden, maar de democratie had de overhand.

Rianne herinnert zich de ochtend van de staatsgreep nog goed. „In Myanmar, en eigenlijk overal in Azië, is altijd lawaai. Toeterende auto’s, potten van een restaurantje. We werden wakker en het was die dag vooral heel stil. Mijn telefoon deed het opeens niet meer, ik had geen signaal en geen internet. En omdat de geruchten over een staatsgreep al gingen, dacht ik ‘oh shit, het is misschien wel echt gebeurd’.” Op dat moment is ze CEO van een Zwitsers mediabedrijf in Myanmar en staat ze in contact met de hoofdredacteur. Die had wél toegang tot enige bronnen, dus zinkt het besef langzaam in „hoe heftig deze situatie was”.

„Op dat moment had ik nog helemaal niet door hoe erg dit zou gaan worden”, vertelt ze. De eerste paar weken na de staatsgreep verlopen vrij rustig. Er komen na een tijdje vreedzame protesten op gang, maar daar blijft het even bij. „Na een paar weken mochten wij als redactie het woord ‘coup’ niet meer gebruiken, maar moesten we spreken van ‘de nieuwe regering’. Het ging allemaal in stapjes, waaronder dus ook die censuur.”

Tot op een dag het nieuws naar buiten komt dat een tienermeisje was doodgeschoten bij een vreedzaam protest. Een sniper had haar door het hoofd geschoten. „Toen werden de protesten minder vreedzaam, er werd meer gevochten. Ik ging alleen nog de straat op als het écht moest.”

Afwachten totdat het ‘erg genoeg is’

Na twee maanden stelt Rianne een lijst op: ‘Wat moet er gebeuren voordat wij écht weggaan?’ „Als ze bij ons aan de deur komen, als we zelf aangevallen worden of bijvoorbeeld als iemand in onze straat wordt neergeschoten. Als ik daar nu op terugkijk, is dat volslagen debiel, dat je gaat afwachten totdat het ‘erg genoeg is’.” Uiteindelijk zijn niet de gebeurtenissen op die lijst, maar is de lijst zelf de reden om weg te gaan. „’We gaan niet wachten tot dit gebeurt’, was het idee.” Riannes vriend Mario is Jamaicaans en omdat het toen, 2021, midden in corona was, was naar Nederland afreizen niet zomaar te doen. De tweede optie: Thailand. Maar ook dat gaat niet zonder slag of stoot en gaat gepaard met veel regel- en uitzoekwerk.

„Toen we eenmaal in Thailand waren, bleek dat ik zwanger was. Niet per se gepland, maar wel heel leuk. Alleen: toen moesten we écht beslissen wat we gingen doen. We wilden een tijdje in Thailand blijven en het dan maar zien, maar nu moesten we keuzes maken.” Uiteindelijk vertrekt Rianne naar Nederland, alleen. „Als je een kind hebt dat Nederlands is, dan mag je hier verblijven. Maar als je partner zwanger is, is daar geen regeling voor. Uiteindelijk moest Mario wachten tot ik bijna beviel, toen kon hij overkomen.”

„Mensen zeggen vaak: wat zal dat lastig zijn geweest. Maar ik ben alleen maar heel blij dat mijn kind hier is geboren, dat we naar het ziekenhuis konden, goede zorg kregen, en niet nog in Myanmar zaten. Ik vind mezelf een enorme bofkont, dat ik zo op het vliegtuig kon stappen en naar Nederland kon vliegen. Op dit moment ken ik zo twintig mensen die nog in Myanmar zitten, zij kunnen geen kant op. Ik had, en heb, totaal geen medelijden met mezelf. Als mensen zeggen: ‘Oh, wat erg dat Mario er niet was’, dan denk ik ja, op een schaal van wat? En dat betekent niet dat iemands persoonlijke problemen niet erg zijn, maar ik ben wel enorm goed geworden in relativeren. Ik heb heel erg veel geluk gehad.”

‘We mogen wat meer relativeren in Nederland’

„Waar ik me heel erg aan kan ergeren nu ik weer in Nederland woon, is het gezeur. Als iemands trein drie minuten te laat komt, is de wereld te klein. Maar als je echt weet wat voor problemen er allemaal zijn in de wereld… Elke keer als jij denkt ‘wat is dit slecht georganiseerd’ of ‘wat belachelijk is dit’, dan verspil je daar alleen maar energie mee.”

Bij Riannes vrienden is het inmiddels een standaardreactie geworden: klagen zij, dan weten ze meteen dat ‘mensen in Myanmar het erger hebben’. „Het is zoals de uitspraak: je hebt geen honger, kindjes in Afrika hebben honger. Dat is een beetje een flauw cliché geworden, maar er zit wel echt iets in. Ik denk dat mensen in Nederland blij mogen zijn met hoe goed het hier geregeld is, en we allemaal wat meer mogen relativeren”, besluit ze.

Leven op z’n kop: ‘Ik droom nog in beelden, heel confronterend als je wakker wordt en niks ziet’

Leven op z’n kop: ‘Mijn misbruiker werd op heterdaad betrapt, maar er veranderde niks’

Reacties