Hendriëlle de Groot Lifestyle 24 dec 2023, 14:29

Leestijd: 6 minuten

Familie-perikelen tijdens kerst: ‘Het ging zover, tot ziekteverwensingen aan toe’

Chique gedekte tafels, folders waarin het heerlijkste eten wordt aangeprezen. Commercials waarin gezinnen gezellig bij elkaar zitten aan lange, feestelijk gedekte tafels. Want kerst, ja, dat is toch ‘the most wonderful time of the year‘. Of toch niet? Wat als je er tegenop ziet, omdat er problemen zijn met familieleden?

„Ik denk dat veel mensen stress ervaren met kerst”, zegt Maarten van der Linde, familiepsycholoog van OudersInc.nl. „Er zijn veel verwachtingen: het moet gezellig zijn. Die hoge verwachtingen zijn niet altijd reëel en leggen enorm veel druk op mensen.” Dat wordt volgens Van der Linde ook gevoed door de commercie. „Je wordt kapot gegooid met reclames met vrolijke mensen. Daardoor laten wij ons te veel beïnvloeden. Mensen moeten feestelijker eten dan normaal en het moet er mooier uitzien.”

Spanningen met kerst normaal

„Wij mensen zijn uitgerust met spiegelneuronen”, legt Van der Linde uit. „We voelen wat anderen voelen. Zeker bij degenen die dicht bij ons staan. We kunnen ook hun spanning voelen. Spanningen zijn normaal, die zijn er in elk gezin wel. Juist omdat het gezellig moet zijn, is het meer voelbaar. Soms voel je ook oude pijn: word ik gezien, gehoord, serieus genomen? Zeker in een gezin waarin het niet ideaal is, kan dat extra pijn doen.”

Soms moet je het normaliseren, adviseert Van der Linde. „Spanningen horen erbij. Er zijn veel gezinnen waar spanningen en issues spelen. Dat heeft ook te maken met het commerciële verhaal, dat het gezellig en leuk moet zijn, lange tafels met gasten. Mensen denken dan al snel: als ik dat niet heb, zal er wel iets mis zijn met mij. Natuurlijk is het anders in gezinnen waar echt te veel is gebeurd, daar moet je wellicht dan meer afstand van nemen.”

Spanningen leren verdragen

Dan spelen er ook nog zaken zoals schoonfamilie, waarbij de ene familie zich dominanter op kan stellen dan de andere. „Het is van belang dat we niet in een oud patroon terugvallen. Overleg eventueel met je eigen partner of bepaal voor jezelf hoe je dat gaat doen. Het is ook een kwestie van geven en nemen, dat je met elkaar beslissingen neemt. Het ene jaar heeft het ene gezin van herkomst voorrang het andere jaar het andere. Je weet dat er spanningen zullen zijn: die moet je soms verdragen.”

Hij adviseert ook om terughoudend te zijn met alcohol, omdat daardoor remmingen losgaan. „Ga ook niet te diep in op problemen. Het komt allemaal neer op verwachtingsmanagement: stel je verwachtingen bij. Die lange tafels waar alles alleen maar leuk en fijn is zoals je die ziet in reclames, zijn er echt niet in de meeste gezinnen.”

Verbroken familiebanden, hekel aan kerst

Rob Roelofs (56) heeft een hekel aan kerst, en eigenlijk kan de hele decembermaand hem niet snel genoeg voorbij gaan. „Je wordt gedwongen in een bepaalde sfeer. Ik zie er altijd tegenop en kijk uit naar januari.” Als kind vond hij kerst gezellig, maar in de loop van de jaren is dat veranderd.

„Terugkijkend kan ik niet zeggen dat ik gewaardeerd ben in mijn jeugd. Ik moest altijd maar in het gareel lopen, wat ik niet deed. Dat heeft erin geresulteerd dat ik geen contact meer heb met mijn familie.” Zijn zus was de eerste met wie hij het contact verbrak, omdat het initiatief altijd van zijn kant moest komen. „Jarenlang heb ik voor haar klaar gestaan, maar ik kreeg er niets voor terug. Stank voor dank.” Dertien jaar geleden brak hij ook met zijn moeder. „Het contact met haar kostte mij heel veel energie. Als ik bij haar kwam, kwam ik er met een punthoofd vandaan.” Ook met zijn broer heeft hij geen contact meer.

Denken aan de familie

„Ik heb er inmiddels rust in gevonden, maar toch duikt elk jaar de gedachte aan familie op rond de kerstperiode. Dan denk ik: zouden zij niet eens contact opnemen? Je kunt toch als volwassenen met elkaar omgaan? Als zij contact opnemen, sta ik daarvoor open. Maar andersom doe ik het niet meer”, zegt Rob. „Het kost mij zoveel energie. Na veertig jaar heb ik er schoon genoeg van.” Mensen uit zijn omgeving stimuleren hem om zelf initiatief te nemen. „Maar ik ga mezelf niet opdringen. Ook niet bij vrienden trouwens, dan voel ik mij toch het vijfde wiel aan de wagen.”

Het gevoel dat hij ongewenst is, zit bij Rob nog altijd heel diep. „Ik was het derde kind uit ons gezin, ik liep niet in het gareel en maakte andere keuzes.” De kerstdagen brengt hij, zoals het er nu naar uitziet, alleen door. „Er staat geen kerstboom en ik kijk geen zwijmelende kerstfilms.” Zielig vindt hij zichzelf zeker niet. „Met oudejaarsavond zou ik naar vrienden kunnen gaan. Ik heb mijn sport, ik heb collega’s die mij wel waarderen. Maar verder kan ik prima alleen zijn. Ik hoop dat het snel voorbij is, die kerstdagen. Heel jammer, ik zou het graag anders zien. En ik kijk uit naar januari.”

De donkere kant van kerst

Zachery (33) wil graag iets ondernemen tijdens de kerstdagen en mooie herinneringen maken. Zijn oma’s, die inmiddels niet meer leven, waren de drijvende kracht met het organiseren van de kerstdagen. „Met kerst was het wachten op bij wie we kerst gingen vieren”, vertelt Zachery. „Het is aan de ene kant een mooi, idealistisch verlangen, waar je naar hunkert. Met elkaar omgaan als familie. Maar met de jaren is het steeds lastiger geworden om vreedzaam, zonder strijd, samen rond de kersttafel te zitten”, vertelt hij. Dat kwam door conflicten en akkefietjes, bijvoorbeeld over het inkomen dat een neef verdiende met een nieuwe baan. „Dat liep uit op ruzie. We waren de tafel aan het dekken en ineens klapte de sfeer. Ook is er in onze familie oud zeer van vroeger, bepaalde beloftes die niet zijn ingelost, wrijving met bepaalde familieleden, in de clinch liggen met elkaar. Dat vind ik de donkere kant van kerst”, zegt Zachery.

„Kerst: het is mooi als het zonder ruzie gaat, maar bij ons brokkelde de sfeer steeds verder af. Steeds was er wel een conflict. Of eerdere conflicten kwamen als een boemerang terug met de volgende kerst. Die ervaringen geven je feeststress. Net als vakantiestress een begrip is. Je wilt gezelligheid, iedereen wil z’n best doen, maar dan is er toch weer die strijd.”

Gesneer over en weer

Vrijwel elk jaar waren er spanningen, onderhuids of juist uitgesproken. De wrijving, de norse blikken van bepaalde personen, het gesneer over en weer, het trok Zachery helemaal leeg. Totdat de laatste keer de voorbereidingen voor kerst uitmondden in slaande ruzie. „Het ging er heel heftig aan toe. Met name een paar zussen waren het maar niet over eens waar er kerst gevierd moest worden. Dat was echt de druppel. Het ging zelfs zo ver, tot verwensingen van ziekten aan toe. Ook werd er uitgesproken dat bepaalde familieleden nooit meer kerst wilden vieren. Alles triggerde een ontsteking, zelfs goedbedoelde opmerkingen werden als persoonlijke aanval gezien.”

Na deze ‘kerstcrash’, zoals Zachery het noemt, besloot hij geen kerst meer te vieren met familie. „Dit voorval was vier jaar geleden. Het begrip ‘kerst’ heb ik inmiddels losgelaten. Ik trek mijn eigen plan, ik ga op bezoek bij mensen. Vreemd genoeg, pakt dat beter uit dan het opgelegde uitje vanuit familieverplichting.”

Je zou met kerst maar moeten werken in het ziekenhuis, al past dat prima in een kerstfilm: herrie in de nachtdienst

Trek je portemonnee maar vast: kerstinkopen dit jaar fors duurder

Reacties