Hendriëlle de Groot Lifestyle 19 dec 2022, 07:02

Leestijd: 9 minuten

Hendriëlle ziet op tegen kerst: ‘Mijn broertje wil geen contact meer met mij’

Kerst, ‘the most wonderful time of the year’. Een familiefeest van licht, liefde en gezelligheid. Maar zeker niet voor iedereen is het een warme, knusse tijd. Door het gemis van dierbaren, bijvoorbeeld. Ook de kerstdagen van journalist Hendriëlle zien er heel anders uit dit jaar. Haar broertje (21) heeft namelijk het contact met haar verbroken.

Ik weet nog precies wanneer de eerste signalen mij op begonnen te vallen. Het was met kerst vorig jaar, toen we traditiegetrouw met ons kerngezin plus aanhang bij elkaar kwamen bij onze ouders. We vieren kerst eigenlijk altijd op dezelfde manier: we gaan naar de kerk en daarna bereiden we het kerstdiner. Op eerste kerstdag gaan we met mijn oma, die dan ook jarig is, gourmetten en dan meurt het hele huis nog minstens drie dagen naar een mengsel van vlees en pannenkoeken.

Mijn moeder maakt pompoensoep, ik ben meer van de quiches en ovengerechten en dan moeten we nog rekening houden met mijn vader, die een glutenallergie heeft. Dan zijn er nog de traditionele stoofpeertjes en de kiprollade, voor elk wat wils. Met het ontbijt is er kerststol, zo eentje die rijk is aan noten, zaden en spijs. „Hé, hebben we dit jaar geen kerstbrood?”, vroeg ik mijn moeder. „Nee, want ik ben de enige die ‘m vervolgens de hele week op moet eten”, was haar antwoord, waarna mijn broertje zich in het gesprek mengde. „Het moet ook altijd op jouw manier gaan!” Ik schrok van zijn felheid, kromp ineen. Ook tijdens het kerstdiner zelf proefde ik, naast de zelfbereide gerechten, een spanning. Vlijmscherpe, soms vernietigende blikken en steken onder water. Ik hield me maar stil.

‘Hij was niet op de feestlocatie. Ik wist: dat komt door mij’

We maken een sprong in de tijd. Het volgende jaar was begonnen, een jaar waarin de meeste coronamaatregelen versoepeld of afgeschaft werden en er een inhaalslag kwam qua feesten, festivals en bruiloften. Ook mijn nichtje ging trouwen, en wij waren als gezin uitgenodigd voor de kerkdienst en het feest. We waren laat in de kerk, waardoor ik naast mijn broertje kwam te zitten. Op het feest, dat vanaf een schitterende locatie aan het Veluwse meer werd gehouden, heb ik hem niet meer gezien. En ik wist: dit komt door mij. Hij is weggegaan omdat ik daar ook was. Dat besef deed pijn.

Dat werd niet veel later, op 17 mei, bevestigd door een appje. „Hey. Ik wil even tegen je zeggen dat ik voorlopig geen contact met je wil. Alles wat er gebeurd is, heeft veel impact op mij gehad en ik zie het op dit moment niet zitten om je te zien/spreken. Ik wil op dit moment verder niet in gesprek gaan. Qua verjaardagen en activiteiten zullen jij & papa en mama per keer moeten afspreken hoe we het gaan indelen.” Ik moest slikken toen ik dit las en voelde een rare kronkel in mijn maag. Ik heb terug geappt dat ik zijn beslissing respecteer en dat mijn deur altijd openstaat. Verschillende gevoelens buitelden over elkaar heen. Heel veel schuldgevoelens en hopeloosheid. Dit bericht was niet over een nacht ijs gegaan: hij had er zorgvuldig over nagedacht en het besproken met mijn ouders. Hoe lang is ‘voorlopig’? Komt dit ooit nog goed?

Kerst, verjaardagen en andere feestdagen

Voor mij heeft het grote consequenties. Een spontaan bezoekje aan mijn ouders zit er niet in: mijn broertje woont nog thuis en kan mij letterlijk niet meer zien of mijn aanwezigheid verdragen. Op verjaardagen gaat het er heel krampachtig aan toe: mijn zusje en haar man mogen het ene tijdsslot (bijvoorbeeld de middag) komen, mijn vriend en ik het andere tijdsslot (de avond). Via mijn ouders blijf ik op de hoogte van hoe het met hem gaat. Hij heeft zijn propedeuse gehaald voor een sociale opleiding, waar ik super trots op ben. Ik kon deze mijlpaal niet met hem vieren, dus heb ik hem een kaartje met een VVV-bon gestuurd.

Ik denk dat er meerdere factoren een rol spelen in zijn besluit. Wij komen uit een niet-standaard gezin waarin iedereen zo zijn gebruiksaanwijzing heeft. Mijn oudste broer en zusje hebben een licht verstandelijke beperking, waardoor er extra aandacht naar hen uitging. Ik voelde mij verantwoordelijk als oudste zus, om ze mee op sleeptouw te nemen. Ik was dolblij toen mijn jongste broertje geboren werd. Twaalf was ik toen. Ik moederde over hem, bracht hem regelmatig naar school. Ik kan eindeloos uitweiden over het moment waarop hij, zo trots als een pauw, zijn eerste stapjes maakte. Het was een vrolijk kind, dat alles leuk vond en zich makkelijk aanpaste aan zijn omgeving.

Overlevingsstrategie

Achteraf gezien is dat misschien zijn overlevingsstrategie geweest, om zo zijn plek in ons complexe gezin te vinden. Ik zocht het ergens anders in; ik ontwikkelde een valse identiteit door mijn eetstoornis, anorexia. Mijn broertje heeft moeten zien hoe ik mezelf uithongerde, hij heeft meegemaakt dat ik opgenomen werd op de kinderafdeling van het ziekenhuis en dat er geen behandeling was die mij beter maakte. Het kwam zelfs zover dat ik het leven niet meer zag zitten en verlangde naar de dood. Daar heeft hij het meeste moeite mee gehad. En al die tijd hield mijn broertje zich op de vlakte. Ogenschijnlijk leidde hij zijn eigen leven, waarin alles ‘wel prima’ ging.

Pas in de coronatijd, toen het maatschappelijk leven stilviel, belandde hij in een depressie en realiseerde hij zich wat de afgelopen jaren met hem hebben gedaan. Online les, in een periode waarin het zo belangrijk is om nieuwe vrienden te maken, lol te hebben, van het studentenleven te genieten, achter de meiden aan te gaan. Ergens op zijn zolderkamertje is het besef ontstaan dat ik zijn leven heb verpest. Wat dat betreft, steek ik mijn hand in eigen boezem. Hij heeft veel te veel meegekregen: de ruzies en spanningen aan tafel, de zorgen over mijn gezondheid, de wens die ik actief uitte om niet meer te leven.

‘Ik heb spijt betuigd, meer kan ik niet doen’

Vergeet niet dat je bij een sociale studie je eigen leven onder een vergrootglas moet leggen. Uit welk gezin kom je, wat heb je meegemaakt en hoe heeft dit je gevormd tot de persoon die je nu bent? Al die jaren deed hij alsof alles goed ging, toonde hij zijn zorgzame kant. Maar nu was hij kwaad. Woedend. En daar heeft hij best een tijd in gezeten. Gelukkig vang ik via mijn ouders nu ook positieve signalen op. Hij is in therapie. Hij heeft plezier in zijn opleiding, hij heeft een groepje vrienden waarmee hij uitgaat. Ik ben blij dat hij aan het inhalen is wat hij gemist heeft in zijn jeugd. Ik voel me schuldig over wat ik hem niet heb kunnen geven. Ik had een rolmodel kunnen zijn, aan wie hij zich had kunnen optrekken. Een voorbeeld als zus. Daarin heb ik gefaald.

Tegelijk mis ik hem. Niet dat we elkaar zo vaak zagen, maar als we samen waren, was het goed. We hadden hetzelfde gevoel voor humor, ondernamen samen dingen als hardlopen en tafeltennissen, badminton en gekke filmpjes opnemen. Met hem kon ik ook op gelijk niveau praten, wat met mijn andere broer en zus niet kon vanwege hun beperking.

Vorige maand kregen mijn vriend en ik een appje. Of we eerste of tweede kerstdag willen komen. Zulke keuzes doen pijn, ook omdat we op eerste kerstdag met oma gingen gourmetten en haar gezondheid steeds verder achteruit gaat. Mijn wens voor het nieuwe jaar is dat onze relatie zich mag herstellen. Ik heb spijt betuigd, meer kan ik niet doen. Het verleden kan ik niet terugdraaien, hoe graag ik ook wil. Het enige waar ik enige invloed op heb, is de toekomst. Ik appte hem laatst nog, ik kon het niet laten. „Broertje, ik mis je. Staat jouw deur al op een kiertje?”

Tips en adviezen om de familieband te herstellen

Relatietherapeut Ivete Brito Silva begeleidt niet alleen mensen met hun relatieproblemen, ook is zij ervaringsdeskundige als het gaat om het verbreken van familiebanden. Haar twee dochters hebben tien jaar geleden het contact met haar verbroken. Vanuit haar visie en expertise geeft zij een aantal adviezen, hoewel ze benadrukt dat dit soort complexe issues zich niet laat vangen in eenvoudige tips, maar dat het altijd een kwestie van maatwerk is.

„Ik ga uit van een aantal uitgangspunten. Elk mens heeft een eigen levenspad te bewandelen. Dit helpt om met een ander perspectief te kijken naar de pijn die je hebt ervaren. Als professional ga ik ervan uit dat het gedrag dat iemand vertoont in een contactbreuk, komt vanuit een overlevingsstrategie. Het is een manier om met pijn om te gaan. Ook ga ik ervan uit dat er iets is wat ‘dieper’ is dan de pijn, bijvoorbeeld afwijzing”, zegt Ivete.

Zolang je in de onderliggende pijn zit, kan dat jou verteren. „Belangrijk is om voor jezelf onderzoek te doen. Het is een wond, die moet verzorgd worden, anders gaat het ontsteken. Schuldgevoelens helpen niet: die veranderen niets aan de situatie.” Het is anders als je de verantwoordelijkheid neemt en een stap zet. „Een oprechte spijtbetuiging is wel goed. Dan heb jij je aandeel gedaan. Vervolgens heb je te accepteren dat de situatie is zoals hij is.”

Situatie accepteren

Spijtbetuigingen worden lang niet altijd ontvangen. Iemand draait zich om als hij je tegenkomt op straat, de telefoon wordt opgehangen als je belt en een excuusbrief wordt retour gestuurd. „Het enige wat je kunt doen, is volledig de situatie accepteren zoals hij is. Accepteren gaat over de wens laten varen dat het verleden anders had moeten zijn en dat het is zoals het is.”

„Wat je wél kunt veranderen, is jouw gedrag, hoe je omgaat met je gevoelens en de stappen die je voorwaarts kunt zetten. Hou je hart open, blijf liefdevol en compassievol denken aan de ander. En wees lief voor jezelf, vergeef jezelf.”

Wat haar persoonlijk helpt en wat zij ook adviseert aan cliënten, is het opzeggen van een mantra, dat bestaat uit vier eenvoudige zinnen: ‘Ik hou van jou, het spijt mij, vergeef mij, ik ben je dankbaar’. „Daarmee maak je ruimte voor groei, acceptatie en kun je de ander ook danken voor de les die je leert. Want elke nare situatie heeft een les in zich.”

Dilemma: ‘Mijn schoonmoeder weigert ons uit te nodigen voor Kerstmis, moet ik het wéér organiseren?’