Sarah Sitanala Lifestyle 10 jan 2019, 16:49

Leestijd: 4 minuten

Uitslapen in het weekend? ‘Doe het niet te vaak’

Slapen. De een doet het overal – in het vliegtuig, een volle bus of tijdens college – de ander heeft er meer moeite mee.

Dat genoeg slapen van groot belang is voor de gezondheid staat vast. Alleen doen we dat nog veel te weinig, meent Gerard Kerkhof, emeritus hoogleraar psychofysiologie van de 24-uurs ritmiek en slaap aan de Universiteit van Amsterdam.

Aan één stuk slapen

Het zal je niet onbekend in de oren klinken. De ene keer slaap je wat minder, ga je later naar bed omdat je boek of televisieserie ineens wel heel spannend is, of je komt er niet eerder aan toe, omdat het werk dat niet toelaat. Geen nood, dat haal je later wel weer in. Toch? Nee dus. Zo werkt het namelijk niet, benadrukt Kerkhof. Voor een goede nachtrust is het namelijk van belang dat je een lange periode aan één stuk door slaapt. „Als je overdag tijd nodig hebt om bij te slapen dan kom je duidelijk iets te kort. Dan ga je te laat naar bed, je staat te vroeg op, of je slaapt te verbrokkeld.”

Lucienne de Swart (50), zelfstandig personal assistent, heeft regelmatig last van slaapproblemen. „Ik slaap in recordtempo in, maar kan met periodes dan halverwege de nacht wakker worden en niet meer in slaap komen. Dan lig ik gerust anderhalf tot twee uur wakker.” De Swart bezocht haar huisarts die haar het advies gaf rust te nemen en eventuele stress aan te pakken. Had de Swart echt veel last van haar slaapproblemen, dan kon ze nog wel eens wat slaappilletjes meekrijgen. Maar daar los je het probleem volgens Kerkhof niet mee op: „Het is van belang eerst te achterhalen welk slaapprobleem je precies hebt.”

Onderschatting

Als je een slaapprobleem hebt dan hoeft dat niet per se slapeloosheid te zijn. „Er zijn zes vormen van slaapstoornissen. Het is verstandig om door een deskundige te laten vaststellen welk probleem je precies hebt.” Kerkhof zegt te merken dat mensen hun slaapproblemen het liefst oplossen met de welbekende huis, tuin-en keukenproducten, maar dat dit niet zo simpel is op te lossen.

Over het algemeen wordt de ernst van een slaapprobleem onderschat. Terwijl het ernstige gevolgen kan hebben voor de gezondheid, benadrukt Kerkhof. Op korte termijn zul je het merken aan een gebrek aan concentratie, en een bereidheid om risico’s te nemen. Ook Swart merkt dat. „Ik word emotioneler, ben sneller prikkelbaar, sleep me door de dagen heen, ben minder scherp en heb soms zelfs het idee dat ik niet goed uit mijn woorden kan komen. Dit kan ook komen doordat ik me dan niet kan concentreren."

Lange termijn

De gevolgen van een tekort aan slaap op lange termijn zijn ook niet mis. Zo kun je last krijgen van je stofwisseling, je immuunsysteem, je vaatstelsel en alles wat daarmee verbonden is. Kerkhof: „Dit zijn allemaal systemen die, willen zij optimaal werken, eerst ritmisch actief en daarna weer wat minder actief moeten zijn. Dit ritme wordt om zeep geholpen als jij bijvoorbeeld je tekort aan slaap, overdag probeert in te halen. Je 24-uurs ritmiek raakt hierdoor in de war, waardoor je organen niet meer mooi met elkaar kunnen samenwerken.”

Hij vergelijkt deze ordening vaak met een ordening waar niemand twee keer over nadenkt, namelijk die van het mensenlijk lichaam. „Je hart, maag en darmen zitten allemaal op een bepaalde plek. De functie van deze organen hebben een bepaalde tijdsrelatie met elkaar. Als die tijdsordening overhoop wordt geschopt, zie je de gevolgen in de wanorde die ontstaat. Dit uit zich bijvoorbeeld door het minder goed werken van je immuunsysteem. Waar je dat griepje eerst misschien zou ontlopen, krijg je die nu wel."

Ook in het weekend die regelmaat erin houden

Wat je kunt doen om een goede nacht slaap te pakken is volgens de slaapdeskundige vrij simpel. „Reserveer de nacht voor slaap. Ik zie vaak enorme verschillen tussen week- en weekenddagen. Veel mensen denken dat dit niet, of nauwelijks kwaad kan, maar dit heeft wel degelijk impact.” Daarom, vervolgt hij, is het heel belangrijk om regelmaat te houden, ook in het weekend. „Af en toe kan het misschien niet anders, maar in het normale geval moet je door zowel door de week als in het weekend op hetzelfde tijdstip je bed in duiken.”