Amarins de Boer Lifestyle 10 sep 2018, 14:14

Leestijd: 4 minuten

‘De strijd van mensen met een eetstoornis is pittig’

Documentairemaakster Jessica Villerius hoopt met haar nieuwe serie alle vooroordelen over eetstoornissen weg te nemen. Zo openbarend ze met het vierluik hoopt te zijn, zo onzichtbaar blijft ze zelf het liefst.

Acht jaar geleden maakte Jessica Villerius (37) ook al een tweedelige reeks over eetstoornissen. En in 2016 maakte ze de veelbesproken documentaire Emma wil leven, het verhaal over anorexiapatiënt Emma die uiteindelijk overlijdt. Villerius wilde daarmee aantonen hoe dodelijk de psychiatrische ziekte is.

Kritiek

„Ik kreeg veel mooie complimenten”, zegt Villerius, documentaire- en filmmaker. „Maar er was ook kritiek.”

„Sommige mensen vroegen zich af waarom ik geen andere eetstoornissen had belicht. Er kwamen meiden met boulimia naar mij toe, die aangaven dat documentaires nooit over deze eetstoornis gaan.”

Terechte kritiek, vond Villerius. „Ik stopte het idee, zoals ik altijd doe, in een map en liet het een week rusten. Na die week dacht ik: misschien ben ík inderdaad wel degene die dit moet maken. Iedereen kan het in principe, maar ik ben wel degene die inmiddels een groot netwerk in deze wereld heeft opgebouwd.”

Ze gooide de vraag online, en kreeg binnen no-time honderden reacties. „Met tientallen mensen ben ik vervolgens in gesprek gegaan. Ik vroeg hen: Wat kan ik voor jou doen? Wat vind jij dat er gezegd moet worden?”

Is dat jouw strategie?

„Ja, ik wil het verhaal vertellen, waarvan zij willen dat het verteld moet worden. Ik laat me door hen leiden. Het worden vaak heftige gesprekken, want mensen vertellen hele persoonlijke verhalen. Ik ben bijvoorbeeld geschrokken van de ellende die boulimia met zich meebrengt. Mensen met een eetbuienstoornis kunnen wel genieten van hun eten, maar geen maat houden. Dat wist ik niet.”

‘Je laten leiden door hen’, dat klinkt niet als een kritische journalist.

„Ik ben zeker kritisch en scherp tijdens de gesprekken. Ik vind het belangrijk om een vertrouwensband op te bouwen en maak daar vervolgens gebruik van. Ik begrijp het masker dat patiënten met een eetstoornis dragen inmiddels als geen ander, dus zodra ik merk dat zij de waarheid niet vertellen, prik ik daar meteen doorheen.”

Villerius zoomt tijdens het vierluik in op het dagelijks leven van vrouwen met anorexia, boulimia, binge-eating disorder en orthorexia. „Dat geeft een andere blik op de zaak dan wanneer ik bijvoorbeeld in zou gaan op de oorzaken van de eetstoornissen”, zegt ze daarover. „Ik heb me vaak gefocust op jonge meiden, omdat de ziekte zich vaak op jonge leeftijd openbaart. In deze reeks zijn de vrouwen rond de dertig. Ze worstelen vaak al tien, vijftien jaar met de eetstoornis en komen geen stap verder.”

Vind je dat belangrijk om te laten zien?

„Ja, ik wil laten zien hoe verraderlijk de ziekte is. De dagelijkse strijd die zich in het hoofd van de vrouwen afspeelt, is heel intens. Tegelijkertijd wil ik niemand opofferen. Dat was ethisch gezien ook het meest lastige aan dit proces. Mijn intentie is dat de vrouwen zich beter voelen nadat ze hun verhaal hebben verteld, doordat vooroordelen wegvallen. Maar je werkt wel met mensen die een risico lopen, omdat ze nog middenin hun ziekte zitten. We hebben de opnameperiode daarom zo kort mogelijk gehouden en ik liet mij voortdurend adviseren door psychiaters en psychologen.”

Is er een moment waarbij je achteraf gezien misschien te ver bent gegaan?

„De eerste aflevering gaat over Sanne. Zij heeft anorexia en heeft veel moeite met eten. Op een gegeven moment gaat ze avondeten. Sanne wil liever niet dat de cameraploeg daarbij is, maar ik mag wel filmen met mijn smartphone. Vervolgens zie ik, terwijl ik film, met hoeveel angst zij achter haar bord zit, en dat ze geen hap door haar keel krijgt. Dat is voor mij wel het randje. In overleg met Sanne hebben we besloten om het wel in de documentaire te laten zien. Voor het fragment waarschuw ik dat de beelden als schokkend kunnen worden ervaren. Ik wil niet dat mensen die het kijken er zelf pijn van ondervinden.”

Hoe kijken de vrouwen die je hebt gevolgd terug op het proces?

„Alle vrouwen zitten nog middenin hun ziekte. Ze vechten keihard voor een plek in de samenleving, maar worden steeds ontmoedigd door hun negatieve zelfbeeld. Die strijd is zo vermoeiend. In het begin vonden ze het ook heel eng om hun verhaal te vertellen, omdat ze niet de indruk willen wekken dat ze zielig zijn. Ze willen, net als ik, dat vooroordelen wegvallen. Ik denk dat dat gelukt is. En dat zegt niets over mij, maar over de openheid van de vier vrouwen.”

Het eerste deel van de vierdelige documentaireserie Eetstoornissen – Maskers Af is woensdag 12 september te zien op Videoland. Een korte versie kan worden bekeken op LINDA.tv.