Het wereldnieuws als experiment

Daar lig je dan, door omstandigheden in een ziekenhuis in Thailand. Er is weinig anders te doen dan naar de televisie te kijken. De Thaise soaps bieden weinig soelaas, dus beland je al snel bij Engelstalig nieuws op Al Jazeera en DW.

Beelden van mannetjes in strakke maatpakken vullen het scherm. Ze praten over Syrië, bosbranden, het beïnvloeden van verkiezingen door Musk en natuurlijk over het oranje mannetje. Terwijl ze elkaar beleren over geopolitiek, verschuift de camera naar beelden van verwoeste dorpen en mensen die te midden van puinhopen proberen te overleven. De tegenstellingen zijn pijnlijk.

Gedrag

De zender schakelt over naar een korte documentaire. Bijen krijgen stroomstootjes als ze bij nectar proberen te komen. Eerst schrikken ze terug, maar uiteindelijk passen ze hun gedrag aan, ondanks de pijn. Het experiment fascineert de onderzoekers; ze lachen zachtjes terwijl ze het gedrag van de bijen beschrijven.

Maar hoe anders zijn wij eigenlijk?

Stel je voor dat buitenaardse wezens ons observeren zoals wetenschappers insecten in een Petri-schaaltje bekijken. Wat zouden ze zien? Ze zouden kijken hoe wij reageren op de stroomstoten van de maatschappij: oorlogen, economische crises, klimaatverandering. Hoe we ons gedrag aanpassen zonder dat we begrijpen waarom, vastgeklemd in systemen die groter zijn dan wijzelf.

Speelballen

Misschien zouden ze lachen om de ‘opperwezentjes’ die wij naar voren schuiven. De machthebbers, die denken dat ze de wereld besturen. Ze maken zichzelf belangrijk in persconferenties en debatten, maar zijn net zo goed speelballen. Wat gebeurt er als je het Petri-schaaltje opwarmt, vraag ik me af. „Kijk”, zeggen ze, „het gaat het mis bij de rijkste wezentjes met hun huizen en gouden versieringen, alles brandt…” Komen er conflicten? Paniek? De onderzoekers zouden gefascineerd toekijken.

En hoe absurd zouden de contrasten voor hen zijn? In het ene deel van het schaaltje wezentjes in maatpakken die over vrede en macht praten, in het andere deel wezentjes die proberen te overleven tussen ruïnes. Wat een vreemde illusie van controle moet dat zijn, hoe de een zich vastklampt aan macht terwijl de ander alles kwijtraakt. Voor een buitenaards wezen moet het voelen alsof ze een tragikomedie bekijken: een planeet vol mieren die zichzelf ontzettend belangrijk vinden terwijl hun wereld langzaam afbrokkelt.

Ongrijpbare werkelijkheid

Misschien concluderen ze dat onze grootse plannen en woorden niets anders zijn dan een aanpassing aan de stroomstoten van een ongrijpbare werkelijkheid. Het maakt niet uit hoe vaak we struikelen, we blijven onszelf voorhouden dat we controle hebben. Maar als je het van een afstand bekijkt, blijft er niet meer over dan een Petri-schaaltje met wanhopig fladderende wezentjes.

Reacties