Hoe Godwins wet een wapen werd tegen kritiek

Als je al even op het internet zit, ken je hem wel: de wet van Mike Godwin. „De eerste die Hitler erbij haalt, verliest de discussie.” Wat begon als een oproep tot gezond verstand, is nu vaak een truc om lastige gesprekken af te kappen. „Godwin! Klaar. Nu hoef ik niks meer te zeggen.”

Maar dat was nooit de bedoeling. Godwins wet gaat niet over censuur of het ontwijken van terechte zorgen. Het is meer als ‘don’t feed the trolls‘: Laat je niet meeslepen door provocaties zonder inhoud. Dat werkt prima, zolang het geen excuus wordt om échte discussies uit de weg te gaan. Zeg dat je je zorgen maakt over autoritaire trekjes, en je hoort al snel: „Godwin, dat mag je niet zeggen!” Alsof fascisme pas benoemd mag worden als het te laat is.

Blootleggen

Zelfs Godwin zag dat zijn wet uit zijn verband werd getrokken. Wat ooit bedoeld was om online gesprekken zinniger te maken, werd een manier om ongemakkelijke vragen te vermijden. Het punt is niet óf je een Hitler-vergelijking mag maken, maar hoe je dat doet. Een goed geplaatste vergelijking kan een serieus probleem blootleggen, maar een slechte haalt de inhoud uit het gesprek.

Neem bijvoorbeeld de discussie rond Beckergate. Haar motie over etnisch profileren riep kritiek op, maar waarom mag je niet bespreken of het racistisch is? Als we onderscheid maken op afkomst, is dat toch een terechte vraag? De Toeslagenaffaire en Bulgarenfraude laten zien wat er mis kan gaan, als we dit soort zaken niet kritisch onderzoeken. Net zoals bij de wet van Godwin, lijkt men het label erger te vinden dan het gedrag. Hoe moeten we het hebben over gedrag als we geen labels mogen gebruiken om het te verduidelijken?

Gemakzucht

Godwins wet moet geen manier zijn om kritiek weg te wuiven. Het publieke debat verdient meer dan gemakzucht. Ja, mensen slaan soms door, maar dat betekent niet dat we systemen die schadelijk gedrag mogelijk maken, niet mogen bespreken. Als exvangelist weet ik hoe belangrijk dit is. Niet door beschuldigingen, maar door inzicht in misstanden in mijn eigen kring veranderde mijn kijk.

Het debat verdient een diepgang, waar draait om het voeren van gesprekken waarin ongemakkelijke waarheden besproken worden. Zonder meteen de deur dicht te slaan, omdat jij gekwetst bent door een label. Ja, labels zijn krachtige wapens die zorgvuldig gebruikt moeten worden. Dat is geen excuus om ze nooit te gebruiken.

Reacties