Energiebesparingsplicht faalt: tijd voor actie

Eind november werd bekend dat veel bedrijven en instellingen hun wettelijke energiebesparingsplicht links laten liggen. Dit rapport van de Algemene Rekenkamer onthult pijnlijk hoe onvoldoende handhaving en een gebrek aan inzicht van de overheid de energietransitie in de weg zitten.

Terwijl de klimaatcrisis schreeuwt om daadkracht, blijft actie uit – en dat kunnen we ons simpelweg niet permitteren.

Energiebesparing de eerste stap

Energiebesparing is de start van een duurzame toekomst, omdat het direct leidt tot minder energieverbruik en de afhankelijkheid van groene energiebronnen verlaagt. Het is namelijk simpel: wat je niet verbruikt, hoef je ook niet duurzaam op te wekken. Voor bedrijven betekent dit investeren in eenvoudige, rendabele maatregelen zoals ledverlichting die niet alleen energie besparen maar zichzelf binnen vijf jaar terugverdienen. Deze investeringen zijn niet alleen goed voor het milieu, maar verlagen structureel de energiekosten, waardoor ze ook financieel aantrekkelijk zijn. Zo bespaar je bijvoorbeeld met ledverlichting tot wel 80 procent energie. Toch lijken deze prikkels niet overtuigend genoeg voor bedrijven om in actie te komen.

Kijk verder dan bedrijven alleen

Maar wat misschien nog wel zorgwekkender is, is dat een belangrijk aspect van energiebesparing vaak over het hoofd wordt gezien: de rol van gebouweigenaren. De focus ligt meestal op grootverbruikers als belangrijkste doelwit voor energiebesparing. Hoewel deze focus begrijpelijk is – bij grote uitstoters valt immers de meeste winst te behalen – blijven gebouweigenaren onder de radar.

Veel bedrijven huren hun pand, waardoor de verantwoordelijkheid voor structurele energiebesparingen, zoals isolatie, dubbel glas of ledverlichting, bij de eigenaar ligt. En daar gaat het mis. Deze derden zijn nauwelijks betrokken bij het energieverbruik en de besparing daarvan. Zonder hun medewerking worden dergelijke verduurzamingsplannen vaak onmogelijk. Overheden moeten gebouweigenaren daarom actiever aanspreken en betrekken bij de energietransitie.

Tekort aan handhaving remt verduurzaming

Net als bij bedrijven laat de handhaving bij gebouweigenaren ook te wensen over. Er is geen duidelijk overzicht van wie deze gebouweigenaren zijn, hoeveel panden zij bezitten of in hoeverre ze voldoen aan hun wettelijke verplichtingen. Gemeenten, verantwoordelijk voor het toezicht op de energiebesparingsplicht, hebben immers te maken met tekorten om adequaat te kunnen handhaven. Het rapport van de Rekenkamer wijst op een tekort aan middelen en capaciteit bij omgevingsdiensten, wat ertoe leidt dat veel bedrijven, en dus ook gebouweigenaren, nauwelijks gecontroleerd worden en de energiebesparingsplicht een papieren tijger blijft.

Tijd voor actie

Als we de energiebesparingsplicht dus echt serieus nemen, zal er meer aandacht moeten komen voor alle partijen: grootgebruikers, overheden, mkb en gebouweigenaren. Met striktere handhaving en meer betrokkenheid van gebouweigenaren kunnen we grotere stappen maken. Want wie nu niet investeert in energiebesparing, verspilt niet alleen kostbare tijd, maar zet ook de toekomst van volgende generaties op het spel.

Cor van den Bosch is voorzitter van de Nederlandse Licht Associatie (NLA).

Reacties