Wanneer ben je nou eigenlijk arm?

Moeilijk te zeggen omdat er verschillende definities zijn. Dus kiest de Nederlandse staat de definitie die het laagste armoedecijfer oplevert.

Eerste criterium: niet-veel-maar-toereikend. Dat is voor een alleenstaande 1.510 euro per maand. Voor gezinnen – een/twee ouders met 1-3 kinderen onder de 18 –  gelden uiteraard hogere bedragen. Het gaat om nettobedragen, inclusief toeslagen. Wie ook maar één euro boven de richtbedragen komt, telt in de statistieken niet mee als arm.

Je kunt er ook mee schuiven. Stel, je hebt geen inkomen alleen geld op de spaarrekening. Als dat geld genoeg is voor één jaar leven, dan ben je dus niet arm. Daarom zijn er nu ongeveer 300.000 minder armen. Dat is logisch.

Malafide

Toch snap ik iets niet. Hoe kom je nou aan vermogen als je geen inkomen hebt waarvan je kunt sparen? Nou: zo. Piepkleine ondernemingen en zzp-ers noemen al hun geld spaargeld, ook wat ze verdienen met werken. Voordeel: je betaalt dan geen 39,9 procent directe belasting, maar (vrijwel) niks. Is dat geen belastingontduiking? En dat, terwijl de arbeidsmigranten zowat voor niks werken en niet eens weten dat er toeslagen bestaan. Malafide uitzendbureaus maken deze mensen ook niet wijzer; dan weet de gemeente van hun bestaan en dat gaat centjes kosten. Een verplichte ziektekostenverzekering bijvoorbeeld. Plus vakantiegeld en een fatsoenlijk onderkomen. Ontsla ze maar op staande voet en smijt ze de hei op; dan kun je als slavenhouder ook nog het achterstallige loon inpikken.

Tweede criterium: de ‘lage-inkomensgrens’. Dat is de bijstandsuitkering uit 1979, die jaarlijks wordt vermeerderd met de inflatiecorrectie. Dat zou dan nu ongeveer 1768 euro per maand  zijn. Dus flink wat meer dan die 1.510 euro. Dat zou de armoede sterk vermeerderen; veel minimumloners zouden dan ook arm zijn.

Derde criterium: de Europese definitie die de armoedegrens vaststelt op 60 procent van het doorsnee jaarlijkse inkomen: 46.000 euro. Dat is per maand 2.300 euro. Zou die definitie worden gevolgd, dan is de armoede in Nederland drie keer zo hoog als volgens criterium 1.

Maar met criterium nummer 1 blijft het aantal armen steken rond de 540.000. Oftewel 3 procent van alle inwoners. Valt mee.

Schijn bedriegt

Er is namelijk geen ‘harde’ armoedegrens. Want er zijn ook individuele omstandigheden. Stel je wordt ineens ziek en moet je hele eigen risico van 385 euro ophoesten. Dat kost dan 32 euro per maand. Leuk, als je maar een tientje boven die armoedegrens zit.

Dankzij die 22 euro teveel duik je daar alsnog onder. Dat de tandarts niet in de basisverzekering zit, is ook een nadeel. Er moet een kies worden getrokken. Daarvoor betaal je 65 euro. Van welk geld? Of de reiskosten van/naar je werk. Zoals die flexwerker die 30 km treinreist voor 4 uur werken per dag. Extra kosten: 6 euro per dag. Keer 20 werkdagen per maand. Deze reiskosten aftrekken van de belasting levert weinig op. Je krijgt nooit meer dan het percentage van je belastingschijf: 39 procent. 72 euro per maand blijft voor eigen rekening. Soms helpt de staat een handje met extra tegemoetkomingen. Inflatiecorrectie. Energiecompensatie. Maar lang niet iedereen krijgt die automatisch. En zelfs wie hem krijgt heeft geen zekerheid. Je bent alleen even niet arm en daarna weer wel. Krijg je die tegemoetkomingen bij nieuwe prijsstijgingen weer terug? En hoe tel je al dit gedoe mee in je statistiek? Niet dus.

Kies maar uit

Dankzij de keuze voor het ‘gunstigste’ criterium en het negeren van persoonlijke omstandigheden blijft de armoede binnen de perken. En dan heb je niet eens diegenen meegeteld die niet arm zijn maar wel kwetsbaar om het te worden. Denk aan zaken als echtscheiding, chronisch zieke kinderen, ontslag, verkeersletsel, enzovoorts. Of een heel veel voorkomende situatie: samenleven met kinderen ouder dan 18 die geen huis kunnen vinden. Voordeurdelersregeling. Er zit dus een omvangrijke dynamiek in die armoedeaantallen. Vandaag niet arm, morgen wel.

Vraagje

Komen we alleen maar gunstig uit in vergelijkingen met andere Europese landen vanwege onze nieuwe definitie, of zijn we echt zoveel beter af? Zie daar maar eens achter te komen met al die elkaar tegensprekende criteria en omstandigheden. En nee: schimpen op de overvolle vliegtuigen, terrassen en restaurants geeft ook geen reëel beeld. Want daar zul je geen armen aantreffen. Die zitten gewoon thuis.

Stille armoede, dus.

Reacties