Kijk naar het licht

‘Het leek wel of de zon overleden was, zo donker bleef het elke dag.’

Dat is een mooie zin hè? Die is dan ook niet van mezelf, die is van dichter Willem Wilmink (1936-2003), schrijft journalist Ellen de Bruin, in een artikel in het NRC van januari dit jaar.

De Bruin heeft last van gebrek aan energie vanaf november. Een winterdip, noemt ze het zelf. In het artikel vertelt ze (komt aan het licht) dat de lichtbak van haar man die hij gebruikt om animaties te tekenen, haar toevallig bescheen terwijl zij lusteloos op de bank zat. Zij bleek hier serieus van op te knappen. Het trof haar dat dit licht haar hielp letterlijk van de bank af te komen.

Ze schafte een lamp aan die daglicht geeft in hoge concentratie, te koop in een lampenwinkel. ‘Een daglichtpeer met flink veel cool white light, ‘luce fredda’ volgens de verpakking, licht dat klinkt als een lekker toetje.’

Het is al langer bekend dat daglicht belangrijk is om in beweging te komen. Geen revolutionair inzicht, zegt ook De Bruin. Maar leef je er ook naar?

Jongemannen die onafgebroken op een donkere zolderkamer zitten te gamen. De dag gaat over in de nacht zonder dat zij het weten. Van schermlicht kun je niet slapen, zonder daglicht kun je niet goed wakker worden. Klinkt als een recept voor somberheid. Ik denk aan mijn zoon, 15, die geneigd is om net als veel jongeren, lang in zijn bed te blijven liggen, de gordijnen dicht.

Gevoelens van somberheid en niet in actie kunnen komen nemen toe, wat maakt dat je in het donker blijft. Gelukkig voetbalt mijn zoon regelmatig. Hoewel de trainingen in deze tijd van het jaar op een tijdstip in het donker zijn. Overigens help je je hoofd echt wakker te worden door in kunstlicht te kijken als er nog geen daglicht is.

In mijn achtertuin kijk ik naar het wit van de lucht. De kale takken van de es steken er mooi donker tegen af. Ik volg de ganzen in v-vorm. Is er eigenlijk weleens onderzoek gedaan naar depressie onder hoveniers? Onder werknemers die in de (buiten)bouw werken, wegenbouwers, kortom, mensen die de hele dag daglicht vangen.

De combinatie van lichamelijk werk, daglicht, kou en warmte. Zouden zij minder somber zijn?

Ruim een week wandelde ik rond in de bergen van de Sierra Nevada, tijdens een groepsreis, in oktober, jaren terug. Flinke inspanning, veel zonlicht. Mijn stemming en energie de dagen na thuiskomst, waren ongekend. De eerste week op mijn werk voelde ik me buitengewoon opgewekt, helder, actief. De combinatie van intensief bewegen en zonlicht heeft misschien wel een groter effect gehad dan ik ooit had kunnen denken.

Binnen twee weken na de wandelvakantie, had ik voor het eerst van mijn leven een gesprek met een psychiater. Op dit gesprek had ik ruim twee maanden moeten wachten. De aanleiding was een verwijzing van de psycholoog vanwege mijn aanhoudende somberheid. Al langer kampte ik met klachten, maar ik maakte er geen echt werk van. De ironie wil dat mijn stemming zo verbeterd was, dat de psychiater bevestigde wat ik zelf ook voelde: op dat moment vertoonde ik geen kenmerken van depressie. ‘Maak een nieuwe afspraak als je klachten terugkomen.’

Als ik overdag buiten ben voor een wandeling, hoe langer hoe beter, merk ik dat ik me minder somber en onrustig voel. Natuurlijk licht is, naast bewegen, belangrijk voor onze mentale conditie.

In figuurlijke zin is dit net zo. Bij ‘donkere’ gedachten, na het lezen van te veel slecht nieuws bijvoorbeeld, is het heilzaam om het ‘licht’ op te zoeken. Luister naar muziek, kijk naar je favoriete comedians, lees een grappige column of doe een klusje. Dit is niet genoeg voor mensen met een ernstige depressie, hier is uiteraard meer voor nodig. Voor mensen die moeite hebben met de wintermaanden, last hebben van licht depressieve klachten kan het helpen.

Ik maak mijn zoon wakker nadat zijn wekker al is afgegaan. Het is kwart voor 7. Hij kreunt, is chagrijnig op een manier die ik herken. ‘Kijk in het licht. Dan gaat je hoofd op aan.’

Hij gromt naar me.

Reacties