‘Geef die mevrouw maar een handje’

‘Waar kan ik heen, ik kan niet naar Groenland. Ik kan niet naar Groenland, daar smelt het zo snel. Waar kan ik heen, ik kan niet naar Spanje. Ik kan niet naar Spanje, daar is het de hel.’

Toen Het Goede Doel in 1982 een hit had met België ging het al over weggaan, eventueel naar een andere planeet (Pluto). Maar er is geen andere planeet. En alleen de superrijken (zij weer) hebben iets van een plan B. Het begin van een plan: er is een vervoermiddel, we missen alleen nog een ‘plek tussen de sterren, waar je heen kunt gaan’.

Het besef begint langzaam door te dringen. Wij mensen houden niet van ‘an inconvenient truth’. Die klimaatdiscussie is nu wel voldoende voorgekauwd; uitgekauwd ook, uitgespuugd – en door de vuilniswagen van de gemeente minstens tien keer overreden. Als je nu nog ontkent dat de aarde opwarmt, dan zit je in mijn ogen teveel aan het wappistenbier.

Polarisatie

Ook ik nam in coronatijd in mijn directe omgeving een tot dan toe ongekende polarisatie waar. Polarisatie niet vanwege verschillen in geloof of politieke opvatting, maar langs de breuklijnen van complottheorieën. Ook ik nam afscheid van geradicaliseerde vrienden die alleen nog luisteren naar bekraste platen met wapmuziek. Eén voorbeeld wil ik u niet onthouden – misschien herkent u het? Een goede vriend – met een goed stel hersenen – postte tijdens de tweede vaccinatieronde de tekst: ‘Ze nemen ons onze vrijheden af.’ Met daaronder een foto van Totenkopf SS-ers, op een perron. En dan weet je het wel.

Ik zat al maanden met hem in een proces van stijgende verbazing en nachtenlange discussies. Het lukte mij niet om zijn bezorgdheid weg te nemen. Nu doolt hij rond in Baudets boreale wereld.

Gevaarlijke verzuiling

Vroeger verschilden mensen al van mening – ‘…en gelukkig maar, anders wordt het zo saai.’ Eén van de verworvenheden van internet is polarisatie – er vindt een gevaarlijke verzuiling plaats. Mensen blijven in hun bubbel, zoeken naar zelfbevestiging. We verleren de kunst van de comparitie, waar in openheid met wederzijds respect gepraat én geluisterd wordt. Spreken doen we met de vingers. Lang leve de spellingscontrole, anders zag de bagger er ook uit als. Luisteren – een verloren gewaande deugd – tijdens verhitte discussies komt het er niet meer van. Waarheidsvinding? Moeilijk woord. En kennis nemen van een onderwerp ‘van voor naar achter, van links naar rechts’? De korte weg naar het eigen gelijk schenkt sneller bevrediging.

‘Het weer’, hèt begin van menig praatje-pot, bij de kapper, met je schoonvader, na het weekend – met de collega’s. Dat was toch altijd veilige grond, het vertrekpunt voor een echt gesprek? Dat praatje heeft een onbetwistbare sociale functie. Voor mensen met Nederlands als tweede taal is het onderdeel van les- en inburgeringsmateriaal. Het is iets waar we het in eerste instantie over eens kunnen zijn. ‘Het regent.’ ’Ja.’  Laten we dat behouden, laten we daar niet polariseren. En de laatste mensen die hun kop in het zand – of onderwater – steken? Vooral niet tegenspreken, voorzichtig benaderen, gebruik lichtsignalen, vermijd oogcontact.

‘Geef die mevrouw maar een handje..’