Wie beschikt over de meetlat van de proportionaliteit?

Het bloedbad in Gaza en ook de aanleiding daartoe kan niemand ontgaan zijn. 2 miljoen mensen wonen daar op 364 km2. Nederland is 114 keer groter. In Nederland zouden 228 miljoen mensen moeten wonen om proportioneel tot eenzelfde aantal bewoners per vierkante kilometers te komen als in Gaza.

Die 2 miljoen mensen worden onophoudelijk door Israël gebombardeerd. Voor dat bombarderen vinden Israël, Amerika en ook andere landen van de internationale gemeenschap dat er goede redenen zijn, zolang het maar proportioneel is. Het woord waarmee deze bombardementen worden ‘gerechtvaardigd’. Maar wat is proportioneel in deze en wie bepalen dat?

Proportioneel is wat gewenst of gepast is 

We hebben hier niet te maken met een eenvoudige rekensom die proportioneel of evenredig moet zijn. Waar het om draait is: hoeveel slachtoffers zijn proportioneel gezien aanvaardbaar om het doel, alle Hamasterroristen uitroeien en alle gijzelaars vrij, te bereiken? Mijn Dikke van Dale (2010) biedt enige houvast bij de betekenis van het woord proportioneel of evenredig. Namelijk: in verhouding tot een andere grootheid zodanig als gewenst of gepast is. De verhouding en grootheden in deze kwestie zijn:

1. Het uitroeien van alle Hamas-terroristen en alle gijzelaars vrij. 2. Aantal burgerslachtoffers om dat doel te bereiken. Wie bepalen nu hoeveel slachtoffers je mag maken om dat doel te bereiken en het ook nog proportioneel is? Mag je een heel vluchtelingenkamp bombarderen om een Hamasterrorist te vermoorden? Volgens Israël, Amerika, Nederland en Duitsland wel. Zij beweren niet dat het disproportioneel is. De Belgische premier De Croo denkt er anders over: „Wat vandaag in Gaza gebeurt, is niet meer proportioneel.”

Proportioneel is een loos begrip in deze kwestie

Het probleem in deze is dat er geen consensus bestaat over wat proportioneel is. Het is een ‘rekensom’ of een ‘verhouding’ waarbij eenieder naar believen de variabelen zo kan invullen dat voor hem de gewenste of gepaste uitkomst het gevolg is. De wereld verschijnt voor elk mens op een andere manier. Ieder mens heeft zijn eigen positie in de wereld. Degene die het begrip proportioneel in deze kwestie gebruikt beweert niks anders dan: de hoeveelheid slachtoffers die wij gepast vinden. Dat varieert van, keer de andere wang toe (nul slachtoffers), tot en met roei ze allemaal uit. En alles daartussen in. Het is allemaal gepast en proportioneel afhankelijk van wie je het vraagt. Maar wiens meetlat van de proportionaliteit beschikt (en beslist) dan over wat er gebeurt? Juist, die van de sterkste partij(en). De sterkste alliantie beschikt over: wat gepast is, wat rechtvaardig is en wat proportioneel is.