Ons leven is een project geworden

Stilstand is achteruitgang. Iedere verandering is een verbetering. Waar wil je over vijf jaar zijn? Iedereen kent deze clichés wel als het gaat om hoe wij in deze moderne tijd naar het leven kijken. Weinig ideeën lijken zo prominent aanwezig in ons collectieve bewustzijn als de vooruitgangsgedachte.

Vandaag moeten we verder zijn dan gisteren en morgen verder dan vandaag. Ondertussen gaan we gebukt onder de negatieve gevolgen van de levenslange ratrace. Burnouts, faalangst en the fear of missing out liggen op de loer. Ons leven is een project geworden.

Wie denkt dat deze visie op het leven zich vooral uitstrekt over het gebied van werk en carrière heeft het mis. Ook ons privéleven is doordrenkt van het idee dat we vooruit moeten. Dat gaat verder dan materialistische zaken als een groter huis of een luxere auto. Het geijkte levenspad omhelst een zoektocht naar een vaste partner waarmee men uiteindelijk gaat samenwonen en kinderen krijgt. Over wat oudere singles wordt niet zelden gezegd: hij of zij is nog alleen. De vraag waarom iemand geen kinderen heeft is normaler dat de vraag waarom iemand ze wel heeft. Bewust kiezen voor een latrelatie roept bij de buitenwereld de vraag op of het wel goed zit met de relatie.

‘De beste versie van jezelf’

Ook op het persoonlijke vlak is het niet de bedoeling dat we stil zitten. Persoonlijke ontwikkeling is hot. Het idee is dat je gaandeweg je leven ‘de beste versie van jezelf’ zou moeten worden. Ga er maar aan staan. Voor middelmatigheid is geen plaats. Je wordt geacht eruit te halen wat er in zit. En wat is die beste versie dan? Wie bepaalt dat? Laat ik duidelijk zijn, ik geloof niet zo in de haalbaarheid van de doelen die we onszelf opleggen. De kern van onze persoonlijkheid, wie wij zijn, wordt toch gevormd in onze jeugd. Als we geluk hebben dan kunnen we tijdens ons volwassenen leven onszelf een beetje bijsturen in de goede richting en wat beter begrijpen waarom we de dingen doen zoals we ze doen maar dan houdt het ook wel op. Desalniettemin is het streven naar die beste versie van onszelf voor velen van ons een vast onderdeel van ons leven geworden. Iets waar de zelfhulpindustrie en de horde levenscoaches dankbaar op inhaken.

We struikelen over de boeken, podcasts en seminars die ons vertellen dat we moeten onthaasten, meer in het nu moeten leven en terug naar onszelf moeten gaan. Het paradoxale aan deze hele beweging is dat als we op deze manier proberen te ontsnappen aan het grote project dat ons leven is, we deze ontsnapping zelf ook weer in de projectvorm gieten. We kunnen kennelijk niet goed meer anders. We verwachten klaarblijkelijk een stappenplan met het nodige werk, dat we dienen te volgen om ons doel te bereiken.

Intrinsieke motivatie

Begrijp me goed, dit is niet een pleidooi voor passiviteit of het stoppen met het verwezenlijken van je dromen. Waar het in de kern om gaat is of hetgeen je doet is ingegeven vanuit een intrinsieke motivatie of slechts voortkomt uit de verwachtingen die de samenleving heeft. Wil je oprecht die topfunctie, dat koophuis, kinderen opvoeden, op vakantie naar de Seychellen? Vooral doen dan zou ik zeggen. Wil je dat allemaal niet? Dan vooral niet doen en het allerbelangrijkste: laat je door anderen niet van de wijs brengen. De kern van je eigen leven vormgeven is toch vooral eigenwijs zijn! Ja, je kunt soms vreemde blikken verwachten als je niet meer voldoet aan het plaatje dat andere mensen van jou of het leven hebben. Maar geloof me, het wordt na een tijdje steeds makkelijker.