‘Draai een Drum voor elkaar’

Oom Jaap draait graag een shaggie, maar wil dat liever niet. Het is net zo tegenstrijdig als een demissionair kabinet met z’n rariteiten: roken is slecht, maar ze verdienen er graag aan. Een pakje shag, dat vooral toebehoorde aan Jan de arbeider en jongeren voor wie sigaretten onbetaalbaar waren, gaat 24 euro kosten, exclusief vloeitjes. ‘Draai, draai een Drum voor elkaar’, was een bekende reclameslogan. ’40 in een pakje’. Als je zuinig deed, en geen boomstammen draaide, haalde je er meer uit, dus kocht je twee pakjes vloeitjes van Mascotte of Rizla (blauw dan wel rood) bij je pakje halfzware Drum of Samson.

Ik ken Jaap al zolang dat ik Jaap mag zeggen, maar oom Jaap is vertrouwelijker. Hij heeft 40 jaar bij de Hoogovens gewerkt, zoals hij Tata Steel nog steeds noemt. We liggen op het strand van IJmuiden, en dat in september. Het weer is net zo gek als de wereld. Oom Jaap pakt zijn pakje shag en lacht: ‘Haha, mij kan niets meer gebeuren. Moet je lezen.’ “Roken vermindert de vruchtbaarheid”, staat er op het pakje. ‘Op het vorige stond dat je van roken impotent kan worden. Ben ik even blij dat het bij een vruchtbaarheidsprobleem blijft.’

‘Weet u dat je op een gedeelte van het strand van Scheveningen niet meer mag roken? Er wordt alleen niet gehandhaafd, dat is jammer,’ zegt een vrouw naast ons. ‘Roken is zo vervuilend.’
‘Nee dan zitten we hier schoner, onder de rook van de Hoogovens,’ zegt oom Jaap. ‘En van handhaven heeft noch Den Haag noch Femke Halsema gehoord.’
‘Dat bedoel ik niet. Filters bestaan uit plastic en chemicaliën, meneer.’
‘Ziet u een filter, mevrouw? De as waait weg met deze wind en mijn peuken verzamel ik in dit stalen asbakje, dat ik als beunhaas nog heb gemaakt. Niet verder vertellen, hoor.’
‘As is ook schadelijk.’
‘Daarom staat mijn vrouw ook veilig op de schoorsteenmantel, mevrouw.’

‘In de oorlog hadden ze bukshag,’ zegt oom Jaap op het winderige terras. ‘Hongerige mensen zochten op straat of waar dan ook naar peuken om nieuwe sigaretten van te maken. Vaak was het “buk-van-de buk”. Daar zat zoveel teer in dat je er een weg mee kon asfalteren. Maar zeg maar eens tegen hongerige mensen dat het slecht is voor je gezondheid. Zeg ook maar eens tegen klanten van de voedselbank dat ze moeten stoppen met roken.’
Oom Jaap heeft door de wind met veel moeite net een shaggie opgestoken als een gezin met jonge kinderen naast ons komt zitten.
‘O, ik maak hem wel uit, mevrouw.’
‘Rookt u maar lekker door, meneer. De wind blaast uw rook wel weg,’ zegt de vrouw.
‘Nee hoor, uw kinderen… Ik kan best wel even wachten.’
‘Oh, rookt u shag? Wilt u misschien een shaggie voor me draaien?’