Seksistisch

„Ah, jij bedoelt niet ‘seksistisch’. Jij bedoelt ‘seksueel getint'”, zei mijn Nederlands-docent. Ik zat op de havo en het was 2003. De klas keek hem verstomd aan. „Wat is het verschil?”, vroeg een leerling opeens. „Ik ben blij dat je dat vraagt, Pieter.”

Ik moet vaak terug denken aan de uitleg die hierop volgde als ik koppen van online artikelen lees met het woord ‘seksisme’ of ‘seksistisch’ er in. Zeker als ik vervolgens lees dat het artikel over een seksuele opmerking gaat. Want wat is het verschil? Nou, volgens mijn docent Nederlands, uit 2003, betrof een seksistische opmerking het discrimineren van een persoon gebaseerd op sekse. En was een seksueel getinte opmerking een opmerking waarbij een persoon beoordeeld werd op het gebied van uiterlijk of fysieke aantrekkelijkheid.

Die distinctie is inmiddels verbasterd, lijkt het. Of de samenleving vindt vandaag de dag ‘een opmerking gebaseerd op uiterlijk of fysieke aantrekkelijkheid’ grensoverschrijdend. Men neemt tegenwoordig sowieso het gevoel en hoe een persoon een situatie ervaart meer in acht. Waardoor de drempel voor wat grensoverschrijdend is ook opschuift.

Synoniemen

Betekent dit dan dat ‘seksistisch’ gelijk staat aan ‘grensoverschrijdend’? Zijn deze woorden nu synoniemen van elkaar? Of is de distinctie die mijn docent van vroeger maakte over het discrimineren gebaseerd op sekse nog steeds van belang? Dit zou ik natuurlijk kunnen googelen. Maar veel liever stel ik er vragen over. Zodat de echte taalliefhebber hier lekker zelf over kan beslissen.

Een taal is natuurlijk ook transformatief. Hoe het gebruikt wordt in de volksmond heeft soms effect op de betekenis van een woord. Zeker als men het voor langere tijd (lees: jaren) zo gebruikt. Denk bijvoorbeeld aan het Engelse woord gay. Lees je Lord of the Rings uit 1954, dan betekent de zin ‘…and Frodo and Sam laughed and were very gay‘ simpelweg dat ze het gezellig hadden. Gezellig op een niet seksistische – Ho! Herstel! – op een niet seksueel getinte – nee, wacht. Dat is hem ook niet…

Oké, het punt is: hoe je woorden gebruikt maakt soms uit. Ook als je ze verkeerd gebruikt. Neem bijvoorbeeld ‘datums’ en ‘data’. Daar zat ooit onderscheid tussen. Maar toen de helft van de bevolking zoiets had van ‘ik heb geen zin om hierover na te denken… Ik doe gewoon ‘data’ voor allebei’, is dat onderscheid vervaagd. En nu is ‘data’ correct voor zowel een ‘datum op de agenda’ als voor ‘gegevens’. Geldt dan nu hetzelfde voor ‘seksistisch’?