Amerikaans vuurwapengeweld leidt tot collectief trauma

De Verenigde Staten gaan gebukt onder een schrikbarende toename van vuurwapengeweld. Van de rijke ontwikkelde landen is de VS een uitschieter als het gaat om wapengeweld. Gemakkelijke toegang tot wapens en losse regelgeving hebben ertoe geleid dat in Amerika elk jaar tienduizenden mannen, vrouwen en kinderen worden gedood. Ongeveer 85.000 mensen per jaar raken gewond.

ABC News meldde op 1 mei dat sinds het begin van 2023, al 13.959 mensen om het leven zijn gekomen door wapengeweld. Dat is een gemiddelde van ongeveer 115 doden per dag. Het onafhankelijke KFF (Kaiser Family Foundation) deed in april 2023 onderzoek. Gepeild werd onder welke groepen de meeste slachtoffers vallen en wat de (mentale) gevolgen zijn van al dit geweld. Een meerderheid van de Amerikaanse bevolking geeft aan dat zij (of een familielid) weleens met vuurwapengeweld te maken heeft gehad. Dit kan zijn in de vorm van bedreiging met een vuurwapen, getuige te zijn geweest van een schietpartij of zelfs te zijn neergeschoten. Naast het veroorzaken van levenslange fysieke verwondingen, heeft wapengeweld er ook voor gezorgd dat veel Amerikanen met trauma en angst leven.

In 2016 heb ik zelf een massale schietpartij van dichtbij meegemaakt. Ik was toen vrachtwagenchauffeur en stond geparkeerd op een truckstop in Texas. Aan het eind van de dag stond ik op het punt te gaan slapen toen er plotseling tientallen schoten klonken. Ofschoon ik geen slachtoffer was, heeft het ratelen van die wapens van zo dichtbij, toch een vervelende en diepe indruk achtergelaten. Achteraf bleek dat er door vier personen in totaal 70 schoten waren gelost. Eén van de wapens bleek een semiautomatische AR-15 te zijn, het beruchte aanvalswapen dat blijft opduiken bij massale schietpartijen in de Verenigde Staten.

Constante bedreiging

Het nationale onderzoek van KFF brengt de ernstige fysieke en psychologische schade van het geweld zorgvuldig in kaart. Onder minderheidsgroeperingen is de impact het grootst. Van de respondenten is 34 procent zwart, 18 procent Latijns-Amerikaans en 17 procent blank. Eén op de vijf geeft aan dat een familielid gedood is door vuurwapengeweld. Iets meer dan de helft van de ondervraagden zegt wapengerelateerde misdaden als een constante bedreiging te zien. Ook vrouwen melden grote bezorgdheid over het toenemende vuurwapengeweld. 59 procent van hen geeft aan het probleem als een constante bedreiging te zien. Meer dan de helft van de moorden tussen intieme partners wordt gepleegd met vuurwapens.

Volgens Dr. Selwyn Rogers, directeur van het UChicago Medisch Traumacentrum, zijn levenslange fysieke verwondingen een groot probleem dat relatief onderbelicht blijft. De krantenkoppen spreken altijd over het aantal doden, maar voor elke dode zijn er twee of drie zwaargewonden, die vaak levenslang verminkt blijven.

Amerikanen, hun wapens en het geweld. Het zal nog lang een sombere en voortslepende kwestie blijven. Er worden wel pogingen gedaan veranderingen teweeg te brengen. Zo zijn er geregeld wetsvoorstellen voor het intensifiëren van achtergrond checks en het verbieden van automatische wapens. Die worden helaas bijna altijd verworpen, meestal vanuit de republikeinse hoek. Wel behaalde president Bill Clinton in 1994 een overwinning door de federal assault weapons ban-wet (verbod op semi-automatische aanvalswapens) in te voeren. Die wet liep helaas in 2004 weer af en sindsdien doen clubs zoals de NRA (National Rifle Association) er alles aan om hervormingen van de wapenwet tegen te gaan. Als gevolg daarvan lopen er nu in de VS gekken rond met wapens die ontworpen zijn voor militaire doeleinden. Het antwoord van de NRA op de alsmaar rijzende golf van vuurwapengeweld, is dat leraren op scholen en ander personeel in publieke ruimtes zich ook maar moeten gaan bewapenen.

Olav van Zijl is een Amerikaans- Nederlandse commentator. Hij werkt vanuit Den Haag en de Verenigde Staten.