Big Brother is watchting you

Kan een maatschappij zoals die voorgesteld wordt in de dystopische roman Nineteen eighty-four van George Orwell al in 2024 werkelijkheid worden? Waar Big Brother elk aspect van het menselijk leven controleert?

Orwell heeft een vooruitziende blik gehad. In zijn boek maakt hij melding van digitale schermen, massasurveillance en het machtsmisbruik door de overheid. Burgerlijke vrijheden worden aan banden gelegd, financieel worden we gemonitord en de privacywetgeving is een wassen neus. Het is herkenbaar.

Het bestrijden van criminaliteit heeft de hoogste prioriteit. Echter, een inkijkoperatie wordt afgeblazen omdat er regels zijn overtreden en de criminelen gaan vrijuit, maar financieel wordt de goedwillende burger gemonitord om de besteding vanaf 100 euro. De computers maken overuren en het levert werkgelegenheid op…

Wurgende halsband

Ik krijg er het gevoel bij van de Stasi van het voormalig Oost-Duitsland waar de geheime dienst over elke burger een dossier heeft bijgehouden. Ook hier worden we als honden aangelijnd met de striemen in ons nek van de wurgende halsband.

Het pad van de moeizaam verworven democratie, waar veel soldaten in WO II voor zijn gestorven, wordt steeds smaller. Nog even en er staat een man in een zwart pak met een zonnebril bij u op de stoep om u te ‘corrigeren’.

Is dit utopie? De Nederlands overheid kan leren van het systeem in China hoe het niet moet. De bevolking gaat daar gebukt onder de beperkingen, het maakt een apathische indruk en het zijn zombies die aangelijnd zijn door de overheid. Willen we dit?

Explosief

De regering heeft niet door dat we als het ware op een vulkaan leven. Gestapelde factoren – recessie, oorlog, migratie, diverse crises, – worden ‘explosief’ materiaal, daar hoef je geen hogere wiskunde voor gestudeerd te hebben, maar wel om je boerenverstand te gebruiken.

Met deze uitdrukking wil ik niet de boeren naar beneden halen. Boeren zijn doorzetters, demonstreren niet dat ligt niet in hun aard. Ze symboliseren op dit moment de volkswoede. Wat de Nederlander denkt en voelt, daar geven ze uiting aan. En: gebeurtenissen werpen hun schaduwen vooruit.

Al heel lang zijn er signalen van onvrede uitgezonden, maar die zijn niet op gemerkt of onmacht heeft het regeringsapparaat jarenlang bijna lamgelegd. We verzuipen in bureaucratie waar ze niet meer hun eigen regelgeving kunnen uitleggen, dan ben je ver heen. Als de bureaucraten het niet meer begrijpen, dan snappen de burgers er zeker niets van.

De bom barst

Maar ook ondernemers maken het voor ons ingewikkeld. Filialen van banken verdwijnen. De 80-jarige vader die op financieel gebied nog iets voor zijn kinderen wil betekenen, moet een reis van zestig kilometer ondernemen omdat de app op zijn telefoon niet meer werkt. Of winkeliers weigeren contant geld ofschoon het een wettig betaalmiddel is. Dwang is nooit goed: totdat de bom barst. En wanneer? 2024?

Ik weet het niet. Nederland is een deel van het geheel. Wat zich in andere landen voordoet, kan zomaar ook hier gebeuren. Regeren is vooruitzien, signalen oppikken, interpreteren en preventief handelen. En anders: Liever ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald. Het leven op zichzelf is al moeilijk genoeg.