De Kazachse crisis kan de wereld ontwrichten

Het negende grootste land ter wereld en een olie- en gasgrootmacht staat in brand. De verhoging van de lpg-gasprijzen in het Centraal-Aziatische land hebben een revolte teweeg gebracht in het land waar demonstraties even weinig voorkwamen als sneeuw in de Amazone.

Deze protesten gaan echter over meer dan alleen de verhoging van de prijzen voor autogas en er zitten mogelijk zware mondiale gevolgen aan deze situatie. We moeten het hebben over Kazachstan.

Belangrijke positie

Kazachstan is een divers land, met een overwegend Turks-islamitische cultuur. Het meerendeel van de bevolking bestaat uit de Turkse volkeren Kazachen, Oezbeken, Oeigoeren en Wolga-Tartaren, die samen een grove 72 procent van de bevolking vormen. De grootste minderheid zijn de Russen, 24 procent.

Kazachstan was gedurende de Sovjetperiode een belangrijk wetenschappelijk en cultureel centrum. Het land was de belangrijkste pijler van de Sovjetruimtevaart en vanaf Kazachs grondgebied werd de spacerace gewonnen met de lancering van Yurin Gagarin in de Vostok-I.

Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie trachtte Kazachstan weliswaar een eigen koers te varen en zich meer te focussen op de Turkse geschiedenis van het land. De economie was echter nog niet op het niveau waarop Kazachstan volledig kon functioneren als volledig onafhankelijke staat en zocht toenadering bij de Russische Federatie om de economie een boost te geven.

Deze boost kennen we onder twee namen: olie en gas.

Corruptie en regionale speler

Kazachstan heeft de twaalfde oliereserve van de wereld en de zeventiende gasreserve van de wereld en is voor een groot deel zelfvoorzienend. Het land kent veel vruchtbare grond en het is een economische grootmacht binnen Centraal-Azië.

Het probleem: Kazachstan is een autoritaire staat en sinds de onafhankelijkheid wordt het land geteisterd door corruptie. De hoofdstad staat vol met prestigeprojecten van marmer en goud en om de zoveel tijd worden er weer miljarden euro’s besteed aan gigantische bouwprojecten om Nur-Sultan het imago te geven van hét centrum van Centraal-Azië. In essentie is er weinig mis mee. Het geld is er immers en Kazachstan heeft zich inderdaad ontwikkeld tot de belangrijkste economische en politieke speler van Centraal-Azië.

Nederland is afhankelijk van Kazachs gas en olie, omdat het een goed alternatief bood voor het Midden-Oosten, Rusland en Slochteren. De keerzijde is dat de bevolking weinig meeprofiteert van al deze inkomsten en Nur-Sultan uitgegroeid is tot prestigieus openluchtmuseum zonder bezoekers. De straten zijn leeg.

Machtsvacuüm

Kazachstan heeft jarenlang veel politieke invloed kunnen uitoefenen op de buurlanden, die ook door zware autoritaire regimes bestuurd worden. Nu het Kazachse regime zichtbaar wankelt, zou dit kunnen overslaan op Oezbekistan en Turkmenistan. Dit is slechts een voorzichtige aanname, maar niet iets om lichtzinnig over te denken.

Wanneer dit gebeurt ontstaat een machtsvacuüm in de regio en ruiken het anti-Turkse China en het imperialistische Rusland kansen. De gevolgen hiervan zijn wellicht voer voor een andere column, maar de strekking is helder: Kazachstan is té belangrijk om het níét over te hebben.