Je haat journalistiek niet je haat het systeem

Negatieve opmerkingen over journalistiek vliegen mij elke week wel een keer langs mijn oren. Het gaat altijd over dat de huidige journalistiek of media slecht is, links is, geen kwaliteit meer heeft enzovoorts. Ik heb hier veel over nagedacht.

Dat komt ook doordat ik een media-opleiding doe. Ik doe een opleiding om later iets te doen in de journalistiek.

Maar waarom hebben mensen nou een hekel aan de journalistiek zelf of ligt het aan iets anders? Zijn journalisten hun vak verleerd? Zijn de media-opleidingen verslechterd? Ik denk het niet. Het is een samenhang van factoren. Oorzaak en gevolg. Wat is er veranderd? Was het vroeger écht beter?

Digitalisering

Media is steeds meer digitaal. Door de komst van sociale media en het internet gaat het over hoe vaak een artikel is doorgestuurd, geliket en hoe vaak erop is geklikt. Dat was er eerst niet. Mensen kochten gewoon een krant. De bedrijven verwachtten niets van de lezer zelf. Nu wel. Nu moeten bedrijven lezers aanzetten om te zorgen voor meer lezers. En hoe doen ze dat dan? Nou, heel simpel. Door misleidende titels en sensatienieuws. Daardoor halen sensatie-artikelen steeds vaker de voorpagina. Het zijn geen lange achtergrondartikelen meer.

Helaas is het enorm onwaarschijnlijk dat wij terug gaan naar kranten. De digitalisering gaat niet worden teruggedraaid dus.

Kapitalisme

Het zit hem ook in het systeem. Het is logisch dat een bedrijf er alles aan doet om winst te maken. Het gaat niet meer over de effectiviteit en kwaliteit van producten.

In een andere column omschreef ik dat probleem zo: „Toen de gloeilamp werd uitgevonden wilde de maker de gloeilamp natuurlijk zo goed mogelijk maken, een lamp van kwaliteit. Helaas is dat niet winstgevend als je kijkt vanuit het oogpunt van een bedrijf. Als jij iedereen op aarde een gloeilamp verkoopt die hun hele leven meegaat, heb je niets meer om te verkopen. Daarom moet je de lamp snel kapot laten gaan, zodat ze een nieuwe bij je kopen.”

Dit probleem van kapitalisme zie je dus duidelijk terug in de journalistiek. De main focus wordt winst en niet goede artikelen. Het zou dus geweldig zijn als we journalistieke platforms zonder winstmodel zouden kunnen opschalen. Nieuwsbronnen zoals de NOS of De Correspondent bijvoorbeeld.

Wappies

Ik vind meningen enorm interessant. Ik luister naar iedereen om te begrijpen waar hun mening vandaan komt. Dat doe ik dus ook door te luisteren naar podcasts van ‘wappies’ bijvoorbeeld.

Ik luisterde laatst een podcast van twee uur over grote bedrijven. De hele aflevering gaf kritiek op het feit dat de grootste bedrijven worden beheerd door een kleine groep mensen en dat rijke mensen rijker worden bij elke crisis. Toch heb ik die hele aflevering nooit het woord kapitalisme gehoord.

Ik zie dit als een probleem. Deze mensen irriteren zich aan een systeem, terwijl ze dat niet doorhebben. Daardoor gaan ze makkelijk naar rechts-populistische partijen zoals Forum voor Democratie of Ja21, maar zijn er linkse partijen zoals Bij1 of Partij voor de Dieren die problemen willen oplossen door middel van systeemverandering.

Het is allemaal heel moeilijk. Journalistiek is een enorm belangrijk stuk uit onze samenleving. Het draagt ook bij aan onze democratie. Zonder onderzoeksjournalisten krijgen we geen uitgebreide verslagen over het falen van overheidsplannen. Helaas is de kritiek van de meeste burgers op dit moment vaak te kort door de bocht. Kijk naar de oorzaak van het probleem en niet naar het gevolg.