Verwelkom de digitale euro

Wanneer heb jij voor het laatst met eurobankbiljetten betaald? Een aantal Nederlanders koestert nog steeds een voorliefde voor contant geld, wellicht om reden van zijn tastbare karakter of vanwege de mate van vertrouwelijkheid.

Maar digitale transacties, met een pinpas of een druk met de vinger op een smartphone, worden gaandeweg de norm. De feiten kan je niet ontkennen: het aantal contante betalingen daalde in de afgelopen 15  jaar met 50 procent. Consumenten hebben steeds meer de preferentie om contactloos te betalen, afgelopen jaar was 85 procent van de elektrische betalingen contactloos, tegenover 70 procent een jaar eerder. ‘Pinnen. ja graag’ staat er bij het kassabordje bij de supermarkt wanneer ik mijn boodschappen aan het afrekenen ben. Een gratis initiatief van Betaalvereniging Nederland die mijn steunbetuiging heeft welverdiend.

Witwassen

Mede dankzij het anonieme karakter lenen betaalmiddelen zoals briefgeld en cryptovaluta zich perfect voor de financiële criminaliteit: plundering, witwassen en de gijzeling van bedrijven. Het Openbaar Ministerie heeft afgelopen jaar in totaal een bedrag van 303 miljoen euro aan crimineel geld geïncasseerd. Het aandeel in cryptomunten, waaronder bitcoin, is toegenomen van slechts 1,1 miljoen euro naar 8,2 miljoen euro. Uiteraard kwam daar ook cash aan te pas met een totaalbedrag van 103 miljoen euro. Dat is meer dan een derde van het totale vermogen dat in beslag is genomen.

We leven in het nieuwe normaal van narcostaat Nederland, waar een sterke stijging in de misbruik van cryptocurrencies ontstaan is. De cijfers spreken voor zich, daar kan je niet omheen. Daarom ben ik het eens met CPB-directeur Pieter Hasekamp zijn visie dat de cryptomunt geen enkele waarde voor de bevolking heeft, maar alleen de  schaduweconomie waarin miljarden omgaat verder bevordert. Centrale banken in China, Japan en Zweden zijn nu al aan het experimenteren met een digitale munteenheid, waardoor wij als onderdeel van Europa niet konden achterblijven met onze eigen voorbereidingen.

Kwetsbaar

Eén grote voordeel is veiligheid. Brief- en muntgeld is kwetsbaar voor verlies en diefstal, een probleem dat ontstaat bij zowel particulieren als bedrijven, terwijl een digitale munteenheid relatief veilig is. Uiteraard, blijven hackers een grote risico vormen, maar dat kan beter worden gehandhaafd met de financiële middelen waar de ECB over beschikt, ter investering in nieuwe technologieën. Innovators uit het ecosysteem van de blockchaintechnologie zouden daar zelfs in kunnen bijdragen om de digitale euro verder te versterken.

Phishing is een term die inmiddels bekend staat in ons land. Cybercriminelen facsimileren zich vaak als banken, blijkt uit een onderzoek van Mimecast onder 1.000 Nederlandse consumenten. 36 procent gebruikten namelijk een vorm van pantomime door zich voor te doen als ABN Amro, Rabobank, ING, of een andere bank. Pinpassen die naar velen per briefpost werden gestuurd, bleken uiteindelijk niet afkomstig te zijn van de ware entiteit, en oplichters vonden allerlei manieren om betalingen te onderscheppen. Het bankwezen had de fraude kunnen beperken en het beheer van stimuleringsbetalingen eenvoudiger, sneller en veiliger kunnen maken.

Gijzelsoftware

Daarnaast is gebleken dat ruim 53 procent van de Nederlandse organisaties in 2020 slachtoffer is geworden van gijzelsoftware. In een rapport van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, lees ik dat de economische schade van ransomware ook voor Nederland aanzienlijk zal zijn. Ik citeer: „De geschatte gemiddelde losgeldeis piekte volgens het bedrijf Coveware in het derde kwartaal van 2020 op circa 200.000 euro. Dit betreft het gemiddelde over alle aanvallen wereldwijd: zowel RaaS-aanvallen waarbij misschien enkele duizenden euro’s wordt geëist, als aanvallen die van de categorie Big Game Hunting en waarbij de eis in de miljoenen euro’s kan lopen.” In totaal zou dat betekenen dat er verleden jaar een bedrag van ruim 25 miljoen is geëist in de Verenigde Staten of Europa.

Een digitale euro zou dus een belemmering vormen voor illegale activiteiten die berusten op anonieme contante transacties, zoals de georganiseerde misdaad. Het zou buitengewone economische activiteiten uit de ‘schaduwen’ halen en de belastinginkomsten doen laten stijgen, waardoor de keuze voor regulering of zelfs legalisering van recreatief drugsgebruik makkelijker wordt. Zo steek je niet alleen een dolk in het hart van de drugscrimineel, maar zorg je ervoor dat de ‘agendahedonist’, zoals collega, Thijs Niemantsverdriet benoemde: geen ‘snuifschaamte’ hoeft te hebben en we kunnen stoppen met het wapperende vingertje naar elkaar te wijzen.

Privacy

Ik geef toe dat één van mijn grote kanttekeningen bij dit verhaal is: privacy. Zelfs met beschermende maatregelen om de vertrouwelijkheid te waarborgen, zou geen enkele bank afzien van de mogelijkheid om transacties te controleren en te traceren. Het zou dus een bedreiging kunnen zijn voor wat er nog over is van anonimiteit en privacy bij grootschalige commerciële transacties. Een herinnering dat het invoeren van een digitale euro niet alleen economische, maar ook een sociale beslissing moet zijn.

Het einde van het contante geld en de cryptolibertariër ligt in het vooruitzicht. Het zal interessante gevolgen hebben voor de economie, de financiële sector en de maatschappij in zijn algemeenheid. Met een scherpe voorbereiding en een open discussie moeten we de komst van de digitale euro gaan omarmen.