De sterfdag van Elvis

Deze week is het 44 jaar geleden dat de Amerikaanse zanger Elvis Presley overleed. ‘The King’ is inmiddels langer dood dan hij heeft geleefd. Op 16 augustus 1977 overleed het boegbeeld van de Rock-‘n-Roll, ‘s werelds eerste, echte superster, pas 42 jaar.

Aan de vooravond van een nieuwe tournee bezweek hij aan een hartaanval. Moe van het Elvis Presley zijn, zoals hij in de maanden voor zijn dood profetisch zijn eigen einde eens leek aan te kondigen.

De zanger liet een enorme muzikale en culturele erfenis na. Zijn leven was een ongekend succesverhaal, maar tegelijkertijd een klassieke tragedie. Geboren in het arme zuiden was hij midden jaren 50 als een komeet omhooggeschoten met een eigen muziekstijl (I don’t sing like nobody), een mix van allerlei invloeden. Zijn zangtalent, revolutionaire stage performances en – niet te vergeten – zijn mediagenieke uiterlijk zorgden ervoor dat de sterrenstatus snel was bereikt. Hij gaf een gezicht aan een nieuwe generatie jongeren. Niemand vóór hem en maar enkelen ná hem hebben zijn prestaties en charisma kunnen benaderen, laat staan overtreffen.

Schatplichtig

Alle groten uit de popmuziek zijn volgens eigen verklaring schatplichtig aan Elvis geweest. Van de Beatles, Bob Dylan tot Bruce Springsteen en Mick Jagger, om er willekeurig een paar te noemen. De invloed en kwaliteiten van de zanger waren boven iedere twijfel verheven. Before Elvis, there was nothing, is een vaak geciteerde uitspraak van John Lennon. Dirigent en componist Leonard Bernstein roemde hem als the greatest cultural force in the 20th century. He introduced the beat to everything and he changed everything–music, language, clothes, it’s a whole new social revolution–the ’60s come from it.

Imago en werkelijkheid

Toch was Elvis in wezen een ster tegen wil en dank. Natuurlijk genoot hij op alle fronten van de voordelen van zijn status, maar kon uiteindelijk de druk van de mythische verering die hem gedurende zijn hele carrière ten deel viel, niet aan. Achter het imago ging een verlegen en onzekere man schuil, die aan chronische slapeloosheid leed en zich perioden lang diep eenzaam voelde. Ondanks de overdaad aan roem en (vrouwelijke) aandacht. De laatste jaren van zijn leven verdoofde hij de pijn met oplopende hoeveelheden slaap- en kalmeringsmiddelen, pijnstillers en andere drugs. Hij trok nog onveranderd volle zalen, maar was in feite nog maar een schim van de unieke performer die hij ooit was. De laatste tv-registratie van zijn optredens toonde een opgeblazen, uitgebluste en onder invloed van drugs verkerende wereldster die duidelijk op zijn laatste benen liep. Maar tot op het laatst toe was hij zeer geliefd.

Kassa moest blijven rinkelen

Zijn gokverslaafde en op geldbeluste manager – een illegaal in Amerika verblijvende Nederlander, Dries van Kuijk, bekend onder het pseudoniem Colonel Parker – en een royale entourage van (quasi-)vrienden en meelopers zorgden ervoor dat hij wel aan het werk moést blijven. De kassa moest blijven rinkelen. Voor velen was hij het meal ticket. Zijn vrijgevigheid was daarbij legendarisch.

Tot die fatale 16e augustus 1977. De koning stierf. Relatief berooid. Van het gigantische vermogen dat hij gedurende zijn leven moet hebben verdiend, was naar verluidt nog maar zo’n 5 miljoen dollar over. Zijn dood moet een verlossing voor hem zijn geweest, al moest hij zijn nog jonge dochter achterlaten. De wereld rouwde. Elvis R.I.P., het zij je gegund.