Opstaan!

Het is tijd om op te staan en onze stem te laten horen. Wij als (ex-)cliënten van de geestelijke gezondheidszorg. Wij zijn burgers, gelijkwaardige gesprekspartners en weten heel goed wat goed voor ons is. En toch wordt onze stem maar weinig gehoord of serieus genomen.

Er is een complete industrie ontwikkeld om de GGZ-cliënt te helpen. Modellen, diagnostische systemen en complete therapie-pakketten zouden ons moeten verklaren en houvast moeten bieden over wat wij nodig zouden hebben. Maar wij zijn niet te vangen in medische modellen, complexe diagnoses of wetenschappelijke benaderingen. De psychiatrie doet zich voor als een exacte wetenschap, terwijl de variabelen niet te controleren zijn. Wij zijn mensen. Net als ieder ander. En mensen zijn per definitie ingewikkeld en moeilijk te verklaren. Wil je dat toch doen? Dan heb je weinig aan de modellen, maar des te meer aan een luisterend oor. Echt luisteren is de kunst. Wat is er aan de hand? Wat is er gebeurd? Wat is je situatie? Waar wil je naartoe? Hoe kan ik daarbij ondersteunen? Dat zijn de cruciale vragen die gesteld zouden moeten worden.

Waar heeft de cliënt echt behoefte aan?

We horen veel over de ellenlange wachtlijsten in de GGZ, patiëntenstops en personeelstekort. Omdat er gedacht wordt dat cliënten enkel kunnen worden geholpen met een bepaalde diagnose, een zekere therapie, een vast programma en een behoorlijk team aan behandelaren. En omdat de bekostiging nu eenmaal zo geregeld is. Maar is dat wat de cliënt nodig heeft? Heeft er ooit iemand gevraagd waar de cliënt zelf echt behoefte aan heeft? Het antwoord zal allicht verbazen. Of teveel voor de hand liggen. Maar wat de meeste van ons nodig hebben, is een luisterend oor, begrip, erkenning, hoop en bovenal eigen regie. Zeggenschap over wat wij nodig hebben om te kunnen functioneren en ondersteuning om daarin stappen te maken. Het helpt ons niet als anderen voor ons beslissen wat goed voor ons is of ons beter zal maken. Daarmee gaat de eigen regie en een stukje zelfrespect verloren, terwijl beide zo hard nodig zijn op de weg naar herstel.

Belevingswereld en herstelproces

Voor de GGZ an sich kan het geen kwaad als er meer en beter inzicht komt in de belevingswereld van de cliënt in de verschillende fases van het herstelproces. Wij zouden de GGZ-instellingen daarom willen vragen om het cliëntenperspectief en de ervaringskennis op hetzelfde niveau bij het maken van beleid te betrekken als nu wordt gedaan met de werkveld-professionals, de wetenschap en de financiële mensen. Wellicht komen er dan mooie oplossingen aan het licht die goed zijn voor de cliënt, efficiënt zijn voor de instelling en waarbij de wachtlijsten zullen verdwijnen. Maar daarvoor is lef nodig. Durven afwijken van het systeem. En een eerlijke financiële vergoeding bieden voor die ervaringskennis. Wie durft de cliënt weer echt aan het woord te laten?