Dichter bij de Denker

Dat vraag ik u af. Of je nadenkt over het nut van de functie van een Denker des Vaderlands. Een onbezoldigd ambt voor twee jaar, maar wel officieel en met een hoog aanziensgehalte. Je wordt er niet voor betaald, je krijgt nog geen kwartje voor je gedachten, maar zo felbegeerd dat de nieuwe Denker des Vaderlands, Paul van Tongeren, nooit had gedacht dat hij het zou worden. En het is nogal wat om opgenomen te worden in een illuster rijtje dat begint bij Socrates, Plato Aristoteles etc.

Wie denkt zo’n Denker dan wel niet dat ie is? En wat denkt ie zoal? Denkt hij voor het Vaderland? Misschien denkt ie van het Vaderland, of aan het Vaderland? Dan denkt ie waarschijnlijk, net als dichter Marsman ‘aan Holland; en ziet hij breede rivieren, traag door oneindig laagland gaan. Rijen ondenkbaar ijle populieren, als hooge pluimen aan den einder staan’. Maar als je als denker zulke dingen denkt, dan zou je wellicht beter Dichter des Vaderlands kunnen worden, denk je niet?

Het nut

De functie bestaat echt, dus de denker bestaat en met enig omdenken kun je met Descartes in retrospectief meedenken: ‘ik besta, dus ik denk’. Toch blijft de vraag wat dan het nut is van zo’n Denker. Denkt hij voor de hele natie over belangrijke zaken? Neemt hij een standpunt in dat collectief gevolgd moet worden? Wikt en weegt hij alle voors en tegens af en worden die als een orakel wereldkundig, of althans vaderlandkundig, gemaakt? Is hij belangrijker dan alle anderen die denken, of de Tweede Kamer, Staten Generaal, Louis van Gaal, Mart Smeets, Dré Hazes of de koning? Krijgt hij visioenen door van een God of goden en is de vrucht van zijn denkproces zaligmakend?

Niet te veel nadenken

Dan zie je maar dat je daar niet te veel over moet nadenken en dat je de Denker des Vaderlands ofwel de Dichter des Vaderlands al te veel denken toedicht. Het blijkt dat de Denker voornamelijk nadenkt over zaken die al eens bedacht zijn, door andere denkers in dit vaderland. Want er is niks nieuws onder de zon, alles is al eens bedacht. Denkers’ toegevoegde waarde wordt gevonden in het rustig nadenken en filosoferen over maatschappelijke verschijnselen en het van een afstand bekijken en verwerken van het engagement. Juist zonder een standpunt in te nemen, maar alle standpunten te overdenken. Dus nadenken over voorbedachte dingen. En het belangrijkste is dat de Denker des Vaderlands daarmee de andere denkers in het vaderland wil aanzetten tot zelf nadenken.

Daar kun je geen tegenargument voor bedenken, toch? Dat dacht ik wel.