Was, not was

Dat vraag ik u af. Als Marco Verhoef zegt dat het wassende water de uiterwaarden heeft bereikt, je niet bang bent voor overstromingen, maar je verbaast over ‘wassend water’? Water gebruik je toch altijd om te wassen? Die weerman zegt toch meestal zinnige dingen? Wat nou, wassend water?

De voorspellingen van Paulusma zijn nogal eens een wassen neus, met horrorwinters en in juli al vergezichten schetsend van ijstransplantaties en snertweer. Maar wat bedoelt het KNMI nou met wassend water?

Het is wassen in de zin van groeien, aanzwellen, toenemen. Oud-Hollands, zoals Duitsers het hebben over ‘wachsen’. Een volwassene is iemand die volledig is uitgegroeid, halfwassen is nog in de groei. Gewassen zijn plantjes die groeien. Die gewassen moeten voor gebruik nog wel worden gewassen, dan zijn de gewassen gewassen, maar die gewassen waren natuurlijk al gewassen zonder dat ze gewassen waren. ‘Was’ is zo’n typisch Nederlands woord dat zoveel betekenissen heeft, dat je de verbijstering in de ogen van de inburgeraar ziet. Tijdens de cursus Nederlandse taal vraagt die zich af of dit landje met zijn taal wel het juiste toevluchtsoord was. Of is. Want was drijft hem tot wanhoop. Was is alleen te snappen als je de context ziet en het zinsverband. En daar dan geen andere dingen bij bedenken.

Wasverzachter

Als iemand snel volwassen wordt, en je vindt dat het wassen allemaal wat te hard gaat, rem je dat dan af met wasverzachter? En als je een jochie de oren wast, dan geef je hem op zijn falie, maar de nieuwe Nederlander denkt wellicht dat die oren ook weer droog moeten na het wassen. Dan is een wasdroger toch handig. Of is een föhn beter? Iemand die ontkent dat ie het heeft gedaan (ik was het niet!), geeft diegene dan aan dat hij niet van plan is om iets schoon te maken? Of als je na een ruzie het bij wilt leggen en je verontschuldigend begint met: ‘sorry, ik was mezelf niet…’. Dat helpt niet echt, zo’n ontboezeming, want het was aan je lichaamsgeur al duidelijk dat je niet was gewassen.

Dan nog de verwarring als je de auto wast en die vervolgens in de was zet. 2 Keer wassen? Of eerst in de voorwas, voor de was? Maar als iemand je al voor was, is dat dan een voorwas? Of was er nog zoiets als voor de voorwas voor de was? Als de was niet de autowas zelf is maar de was voor op de auto, dan kan de autowas een bijenwas zijn, maar dat valt nog niet mee. Die tere vleugeltjes en donzige haartjes. Heel gedoe. Je hoort de nieuwe Nederlander denken: “Deze was was dus weer een andere was dan de was die eerder was. Maar wat was dat ook alweer met die was die eerder was dan deze was?’

Witwasprogramma

Als de cursist ook nog in de krant leest dat de ING wordt bekeken omdat ze het wel erg bont maakt met witwaspraktijken, dan is de ontreddering kompleet. Witwasprogramma’s? Bont maken? De ING? Was dat niet zoiets als de IND, of was dat als een AEG? Maar wie in dit rare land gaat nu, zittend op een krukje, naar een AEG of Miele zitten kijken naar een witwasprogramma? Of bonte was. We hebben toch Netflix tegen de verveling?

Het valt niet mee voor iemand die de taal moet leren, zo’n simpel woordje als ‘was’, dat zoveel associaties heeft. Wassociaties, zeg maar.

Wasjemenou,

©Cale Columns