2021: het jaar 0 van het nieuwe normaal?

“Welcome to 2030: I own nothing, have no privacy and life has never been better” luidde de titel van een artikel op de website van het World Economic Forum (WEF) gepubliceerd in november 2016. En je leest het goed: ‘luidde’, want die titel is ergens in de afgelopen twee maanden veranderd naar: “Here’s how life could change in my city by the year 2030”.

Op zich niets vreemds aan een titel veranderen. Echter in dit geval, door juist weg te halen dat persoonlijk bezit en privacy in dit geschetste toekomstbeeld tot het verleden behoren, verandert de lading van het artikel wel behoorlijk. Zou het aanpassen van de titel iets te maken kunnen hebben met de hardnekkige complottheorieën die sinds de zomer circuleren over ‘The Great Reset’? Of is de oude titel slechts een buitengewoon onhandig verkooppraatje bij de besluitvorming over een mogelijke reset voor de toekomst?

Klaarstomen voor een reset

De term, ‘The Great Reset’, is in ieder geval niet uit de lucht gegrepen, want deze is gebaseerd op het vrijwel gelijknamige boek (Covid-19: The Great Reset) dat de oprichter en directeur van het WEF, Klaus Schwab, afgelopen zomer publiceerde. Het complot in deze theorie zit er volgens de gelovers in dat de strenge Covid-19 lockdown en social distancing maatregelen wereldwijd inmiddels stilletjes ook worden gebruikt om de bevolking, de nationale cultuur, maar vooral de economie ‘klaar te stomen’ voor deze reset. En feitelijk gezien kan van een reset natuurlijk alleen sprake zijn als alles eerst volledig wordt uitgeschakeld alvorens er weer opnieuw kan worden opgestart. Wat dat in de praktijk zou kunnen betekenen laat ik geheel aan uw eigen verbeelding over.

In zijn eigen woorden zegt Klaus Schwab het volgende over deze reset: “The pandemic represents a rare but narrow window of opportunity to reflect, reimagine and reset our world.” Een zeldzame kans dus, gecreëerd door al deze corona ellende. Dan moet er echter wel snel gehandeld worden anders vervallen we waarschijnlijk snel weer in het oude normaal als deze crisis over is. Wat betreft snel handelen wordt de daad ook zeker bij het woord gevoegd. Het WEF organiseert jaarlijks in Davos een meeting voor de meest invloedrijke leiders, uit zowel de politiek als het bedrijfsleven, om gezamenlijk vorm te geven aan de plannen voor de wereld, haar regio’s en de industrie. En je raadt het al: het thema voor de meeting in 2021 is ‘The Great Reset’.

Verandering is lastiger

Afgelopen weken zag ik de term opeens ook in verschillende Nederlandse kranten opduiken. Het opvallendste stuk, dat echt aanzet tot nadenken, was een column van Maxim Februari in NRC: “Na corona wordt het niet meer business as usual”. Hij schrijft dat de tweehonderd invloedrijkste bestuurders in Nederland een dergelijke reset wel zien zitten. De ambities zijn er, maar de verandering is lastiger. Het verleden leert ons immers dat opgelegde veranderingen altijd op veel weerstand stuiten en dus lang duren. Zeker als daarvoor bepaalde rechten moeten worden ingeleverd. “Wat je nodig hebt is een snelle gedragsverandering op grote schaal. En als democratische processen te lang duren, moet er dus enige dwang aan te pas komen, liefst in een vorm die niet op dwang lijkt”.

Makkelijker gezegd dan gedaan zou je denken, maar toch worden er wat mogelijkheden aangedragen. In het stuk van Maxim wordt Annemieke Nijhof, directeur van het kennisinstituut Deltares, aangehaald. Ze is hoopvol is over onze wil tot gedragsverandering en verwacht “dat we ons laten sturen als we ervan overtuigd zijn dat het moet”. De hoe vraag wordt in het stuk beantwoord aan de hand van het boek “A Climate Policy Revolution” van Roland Kupers. “Als je de problemen van de planeet niet op de bestaande democratische manier te lijf kunt, omdat je haast hebt, kun je ze als samenleving oplossen met zwermgedrag. Je verandert niet samen van richting door je stemrecht uit te oefenen en vooraf formeel te overleggen, maar via bewegingen die zich verspreiden door het collectief.”

Rigoureuze stappen

Ongeacht of ‘The Great Reset’ al in werking is gezet of eventueel in de toekomst zal worden uitgevoerd, is het duidelijk dat de plannen er zijn en dat er serieus wordt overlegd over de uitvoering. Ik ben er ook van overtuigd dat het nodig is rigoureuze stappen te nemen om te zorgen dat onze manier van leven duurzaam wordt, zodat ook de toekomstige generaties nog in welvaart en goede gezondheid kunnen leven op onze planeet. Of dat alleen kan in een systeem zoals het WEF dat schetst: een vorm van modern communisme zonder eigendom en privacy voor het gewone volk, is natuurlijk maar zeer de vraag. Ik geloof daarom dat een rigoureuze verandering of reset altijd moet gebeuren op basis van inclusiviteit en open communicatie, ondanks de hierboven geschetste beperkingen van een democratische aanpak. Juist in deze stressvolle tijd van virusangst en lockdowns, die het bewustzijn collectief vernauwen, hoop ik dat er ruimte blijft voor relativering. En dat we in het komend jaar als bevolking waakzaam zullen blijven of de maatregelen die wereldwijd worden opgelegd evenredig zijn met het gevaar wat daarmee wordt bestreden.