Is opgeven de weg vooruit?

‘Wie opgeeft zal nooit winnen, want winnaars geven nooit op.’ ‘De sleutel tot succes is doorzettingsvermogen.’ Het zijn uitdrukkingen waar menigeen onder wordt bedolven.

Volharding lijkt, in onze huidige prestatiemaatschappij, de nieuwe norm te zijn geworden. Opgeven staat niet meer in ons woordenboek en bij de gedachte dat we kunnen ‘falen’ worden we gek. Is het eigenlijk niet vreemd dat de enige geaccepteerde vorm van opgeven het stoppen van een slechte gewoonte als roken of drinken is? Waarom houden we vol dat opgeven niet mag?

Doorzettingsvermogen

Natuurlijk is doorzettingsvermogen een ontzettend belangrijke vaardigheid die je in veel situaties verder kan helpen. Toen je als kind leerde lopen, wat ongetwijfeld gepaard ging met duizend keer vallen en opstaan, dacht je niet: ‘hmm misschien is dat lopen niets voor mij.’ Ergens beter in worden is dan ook gebaseerd op ontelbaar veel kleine mislukkingen. Wanneer iemand anders ergens veel beter in is dan dat jij bent, is de kans groot dat hij of zij ook veel vaker onderuit is gegaan. Een bekende spreuk vanFreud luidt niet voor niets: ‘de jaren van worsteling zullen uiteindelijk de mooiste blijken.’ Voor veel mensen geldt dit inderdaad zo. De momenten die gepaard gingen met grote tegenslag, zijn vaak de prestaties waar men het meest trots op is. Maar, het ontwikkelen van het vermogen om op te geven is minstens net zo belangrijk en vormt een noodzakelijk tegenwicht tegen eeuwig doorzetten en eeuwige positivisme.

Volgens Alan Bernstein, klinisch psycholoog en auteur van het boek Weten wanneer je moet stoppen, zijn wij mensen zodanig geprogrammeerd dat we altijd volharden, ook wanneer we weten dat een doel eigenlijk onbereikbaar is. Dit komt volgens hem doordat wij van kinds af aan met de paplepel krijgen ingegoten dat we vol moeten houden wanneer iets niet lukt. Het geloof in de kracht van volharding zit zo verweven in onze blik op de wereld, dat het bijna onmogelijk is om er een andere zienswijze op na te houden. In succesverhalen worden vaak eveneens periodes van mislukking verwerkt, voordat een overwinning wordt behaald of een schijnbaar onmogelijke opgave wordt succesvol voltooid. Denk hierbij aan honden of katten die in films honderden kilometers lopen en uiteindelijk hun baasje terugvinden.

Weloverwogen opgeven

Hoewel de prestatiemaatschappij ons anders doet geloven en zelfs anders doet voelen, is juist weten hoe en weten wanneer je moet opgeven een heel belangrijke vaardigheid in het hedendaagse leven. Maar wanneer is iets nou weloverwogen? Weloverwogen opgeven is niet de boel de boel laten wanneer iets even niet volgens plan gaat, wanneer iets je te lang duurt of wanneer er een mogelijkheid is om te falen. Je geeft weloverwogen op wanneer iets buiten jouw kunnen ligt, wanneer je ergens geen energie meer van krijgt of wanneer je tegen beter weten in blijft hopen dat het beter zal gaan. Weloverwogen opgeven is ontzettend belangrijk. Het geeft je volgens Bernstein namelijk een nieuw perspectief. Is opgeven dan makkelijk? Nee, dat is het zeker niet. Maar belangrijk dus wel.

Gelukkig heeft Bernstein nog een tip die het weloverwogen opgeven misschien iets makkelijk maakt. ‘Nadenken over wat echt bij jou past, is al de helft van het werk. Als je dat hebt gedaan, trap je in de toekomst misschien niet meer in de valkuil van de volharding.’