Prins en pauper op de IC: wie blijft er leven?

Stel dat Prins Charles een zodanig drastisch ziektebeeld door corona had ontwikkeld dat hij moest worden opgenomen op de intensive care. Naast hem ligt een zwoegende jonge man die zichzelf buiten het ziekenhuis in een nog benardere positie bevindt: arm, onbekend en alleen, zonder de liefdevolle zorg van de verplegers. Hij is de pauper. Als de huidige situatie blijft verslechteren zullen we ook de dood van onze rolmodellen, politici en populaire BN’ers moeten verkroppen. Zoals de artsen die nu al over leven en dood moeten besluiten, zullen straks ook huisartsen zich Magere Hein wanen als zij noodgedwongen besluiten sommige patiënten niet door te sturen. Dat brengt ons naar een lastig en enorm ondergewaardeerd onderwerp: de ethiek. Stel jezelf voor in de schoenen van de artsen en overweeg wie je zal redden: de prins of de pauper? Als het coronavirus infecteert zonder onderscheid en onze gedeelde menselijke kwetsbaarheid blootlegt, waarom zou de maatschappij dan het tegenovergestelde doen?

In realiteit hebben de lastige besluiten over leven en dood in Bergamo een kader gevormd voor de rest van de wereld. De artsen daar gaven hun behandeling aan hen met de meeste overlevingskans en nog een lang leven in het vooruitzicht: jong en gezond. Volgens deze morele redenering zou Prins Charles, als hij niet zelf de nobele keuze zou maken van zorg af te zien, een plaats op de IC ontzegd moeten worden ten voordele van een jongere landgenoot. Maar wees eerlijk: zou jij een neutrale beslissing over leven en dood kunnen maken als één van de patiënten een geliefd persoon is voor jou en de wereld?

Op een manier spelen ook wij Magere Hein. De keuze om de adviezen van het RIVM te negeren, de 1.5-meter-afstand te verbreken of coronafeesten te organiseren, kan de dood van een ander betekenen. Maar nog crucialer, de manier waarop wij onze maatschappij inrichten kan leiden tot onrechtvaardige ongelijkheden in crisistijd. Het is haast onvoorstelbaar dat je leven zou kunnen kopen of de mogelijkheid om zo te doen erft, maar toch hebben sommigen in landen met enorme ongelijkheden zoals de VS en Zuid-Afrika die privaat verzekerd zijn dat gedaan. Ik neem het hun niet kwalijk. In plaats daarvan moeten we heroverwegen hoe we onze basiszorg en sociale vangnetten vormgeven en de overheid democratisch verantwoordelijk houden.

Nadat deze crisis overwaait zullen we de ethische wetenschap op universiteiten nieuw leven moeten inblazen. Alleen dan zijn we beter voorbereid op de toekomst.