Duurzaam afkicken

Misschien had je het al meegekregen: we schijnen te kampen met een klimaatcrisis. Volgens sommigen het enige thema waar we ons allemaal mee moeten bezighouden. En dat is het probleem: sommigen. Als leek geloof ik hun onderbouwde woorden. Alleen blijven de omgevingssignalen tegenstrijdig. Ja, er wordt weliswaar "een rotmaatregel" ingevoerd. Die maatregel waardoor men nog even flink gas geeft omdat het straks niet meer mag.

Maar terwijl ze links voorbij vliegen en rechts talloze trucks met luxegoederen tuffen, luister ik naar autonieuws op de radio. Een verslaggeving van een nieuw model, scheurend uitgetest op een bevroren meer in Lapland. Leek erg op de voorloper, zo was het oordeel. Niks elektrisch, niks zuinig. Wel lekker sportief met bijpassend brandstofverbruik. En daar draaide het om. Hoe kan dit nog gebeuren als we op een nihil stikstofverschil moeten beknibbelen? Moet eerst heel Lapland ontdooien? Al die energie, grondstoffen en vervuiling om een nieuw automodel van de band te rollen had ook in iets toekomstbestendigers gestoken kunnen worden. Denk ik dan.

Het gevaar van klimaatverandering is dat de directe effecten van gedrag onzichtbaar zijn. Je ziet niet jouw equivalent stukje poolijs smelten als je uit de auto stapt. Je ziet geen biodiversiteitsmeter dalen of zeespiegel stijgen als je een kilo vlees koopt. Dan helpt het ook niet als de oude vertrouwde productie op volle toeren draait en daarmee te koop loopt. Net als dat we echt minder moeten vliegen, terwijl er vrolijk vliegvelden worden bijgebouwd: het valt lastig te rijmen. Dan zal die crisis wel meevallen.

Ben ik dan een consument die met het vingertje naar de producent wijst? Eigenlijk wel. En doe de overheid er ook maar bij. Mensen zijn sociale wezens die om zich heen kijken. Van hoe meer kanten we voelen dat het menens is, hoe beter. Milieuwetenschappers zitten doorgaans niet in bedrijfsbesturen. En bedrijven willen gewoon groeien. Die egoïstische economie ook altijd; daar moeten we het niet alleen van hebben.

Regenachtige, warmere winters zoals we nu voorproeven zetten geen zoden aan de dijk. Als we als onwetenden geen vuiltje aan de lucht zien, als we dan zo verslaafd zijn aan het gemak van milieuvervuiling – laat de overheid dan als afkickkliniek optreden. En niet alleen bij boeren. Stimuleren waar consument en producent een steekje laten vallen. Om kritisch naar experts te luisteren en inwoners voor erger te behoeden dan we zelf kunnen aanvoelen.