Van vakken vullen naar zakken vullen

Criminaliteit valt meer en meer in de smaak bij jongeren, lees ik in de krant. Online ouderen bestelen verdient tig keer beter dan winkelwerk of een krantenwijk. Tenminste, het brengt meer geld op – over verdienen kunnen we natuurlijk niet spreken. Voor naïevere boefjes is het moreel makkelijker om je "bankrekening uit te lenen" of "pakketjes te bezorgen". Klinkt onschuldig, en een stuk aantrekkelijker voor wie opgroeit in een moeilijk milieu. Gelukkig kan ik er niet aan denken. Met m’n bevoorrechte jeugd. Toch heb ik er iets van meegekregen – alhoewel dat verrassend soepel verliep.

Ik was met een vriend en zijn ouders op vakantie. Net 17, toentertijd een jaartje drinkgerechtigd. Je raadt het al: we gingen uit. De enige feesttent lag een busrit ver weg, een bus gevuld met gelijk- en luidgestemden. Tijdens de rit ontmoetten we Kevin, een jongen van vijftien. Zijn leeftijd zou later ook door de uitsmijters overschat worden. Was hij zo gewend. Kevin zei weinig totdat we het opeens over scooterbeveiliging hadden. Hij kon precies uitleggen hoe elk systeem te omzeilen was. Een alarmkabel moest je zó doorknippen dat het niet af kon gaan. De track-en-trace-chip kon je op díé plek van het frame afslijpen. Bovendien wist hij wat "tweedehands" scooters opbrachten, wat een wapen kostte en dat je vrijwel alles veilig kon in- en verkopen. Zijn bierrondjes die avond kweekte extra geloofwaardigheid.

Vijftien jaar oud en beroepscrimineel. Je zag het er niet aan af, kon niet weten of het waar was. Wie trouwens zo makkelijk meedraait in de onderwereld, zou ook geen moeite hebben gehad om nog even onze waardevolle spullen op te eisen. Dat bleef gelukkig uit. Ik durfde niet te vragen of hij ooit zelf iemand had bestolen of verwond. Wel vroeg ik of hij bang was gepakt te worden. Wederom reageerde hij koeltjes: de negatieve consequenties waren niet opgewassen tegen de inkomsten. Toen dan. Zodra hij als volwassenen veroordeeld kon worden, werd het tijd om te stoppen. Een vroegtijdig pensioen van zijn eerste baantje.

Het krantenartikel roept een vraag op. Niet hoe we ons kunnen wreken tegenover de online en offline oplichters, van jong tot oud. Niet hoe we straffen moeten maken zodat de kosten-baten balans op iedere leeftijd angstaanjagend is. Niet of criminelen uit puur kwaad bestaan. Maar wel: hoe sociaal afstandelijk is ons welvarend landje, dat geld de innerlijke morele stem sust?