“Kan ik u helpen?”

Soms kom je dingen tegen die zo vanzelfsprekend zijn, dat je jezelf begint af te vragen waarom het in hemelsnaam niet altijd zo is geweest. Zo’n moment heb ik vaker, maar de meest recente is sinds ik mijn minor ‘Systeemgericht Werken in de Ambulante Jeugdzorg’ volg. Dat komt met name door de zienswijze van het systeemgerichte.

Even voor de leken: systeemgericht werken houdt in dat je de oplossing van een probleem niet enkel en alleen zoekt bij een individu, maar altijd in relatie met zijn of haar gezin, omgeving en geschiedenis. Dikke waarheid toch? Ja, vind ik wel. Hoe kan in hemelsnaam een individu als enige verantwoordelijk zijn voor zijn of haar problemen en gedrag? Hoe durven wij als samenleving mensen voor zichzelf verantwoordelijk te maken?
‘Het is jouw probleem, los jij het maar op!’.

Ik ben er redelijk stellig over, merk ik. En dat komt vooral omdat ik me bewust ben van hoeveel zooi er aan de hand is in de jeugdzorg én überhaupt in de zorg, wat mijns inziens helemaal niet allemaal nodig hoeft te zijn. Nu vrees ik dat ik wellicht weer té idealistisch ga zijn, maar vergeet niet dat de realiteit van nu het ideaal was van vroeger.

Dat gezegd hebbende, laten we alsjeblieft kappen met het idee dat mensen volledige verantwoordelijkheid dragen voor alles wat ze doen. De laatste keer dat ik het heb gecheckt, blijken we nog steeds sociale diertjes te zijn, dus hebben andere mensjes heel veel invloed op ons. Dat ‘Henk’ nu alcoholist is en zijn kind elke avond een paar tetsen verkoopt, heeft niet alleen met Henk zelf te maken. Dat heeft ook te maken met de geschiedenis van Henk en zelfs de geschiedenis van de geschiedenis van Henk. Als Henk nooit geleerd heeft om met zijn gevoel om te gaan, maar wél heeft geleerd om te drinken en een paar klappen uit te delen, wie wijs je dan aan als schuldige?

Dat ook gezegd hebbende vind ik dus dat er best een flinke cultuuromslag mag komen in het hele zorggebeuren. Wat zei die ene psychiater ook alweer in dat artikel van De Volkskrant onlangs? O ja, hij zei dat er een klimaat zou moeten zijn in onze samenleving waarin het normaal is dat mensen zelf hun problemen aankaarten. En waarin de omgeving die iets in de gaten heeft niet met een boog om het probleem heenloopt en het veroordeelt, maar eropaf stapt en zegt: “Kan ik u helpen?"